Bayram ve kapanma sonrası yapılacak birinci kabine toplantısından hangi kararlar çıkacak bilinmez. Ama bir gerçek var ki, herkes gözünü kulağını bu açıklamaya çevirdi.
Aslında yapılacak açıklamadan kimsenin bir beklentisi yok. Yalnızca takviyesiz kapanmaların sürüp sürmeyeceği, şayet piyasalar açılırsa ne koşullar altında iş yapabileceği ya da iş arama ortamı bulup bulamayacağı noktasında soru işaretlerini gidermeye çalışıyor.
Ekonomiyi ‘helallik’ isteyerek tartışacak noktaya geldiysek, aslında kimsenin bir beklentisinin kalmaması da son derece anlaşılabilir bir hal alıyor. Ancak ortadaki sorunun büyüklüğü konusunda nasıl bir fatura yaşayacağız onu kimse bilmiyor.
Esasen şayet açılmalar yaşanırsa, dükkanına giden insanların ne ile karşılaşacağı çok belirli. Nereden aşikâr? Hafta sonunda Haber Sen Genel Lideri Mesut Balca, PTT çalışanının kahrını lisana getirirken, yaşananları da gözler önüne sermiş oldu.
Muhtemelen herkes kapısında bir icra tebligatı bulacak ve muhtarlıkta tebligatı teslim almak için sıraya girecek. Lakin ondan sonra o tebligatların gereği nasıl yerine getirilecek kimsenin fikri yok.
Kamu bankalarının e-haciz uygulamaları başlattığı, ciddiye alınır bir yardım görmeyen iş yerlerinin gelirlerini kaybederken, borçlarının kapıya dizildiği bir süreç, hakikaten çok âlâ yönetilmesi gereken özellikler taşıyor.
Yalnızca esnafta ya da hizmetler bölümünde mi? Ne yazık ki, çiftçide de durum farklı değil. CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal’ın kamuoyuna açıkladığı bilgiler ışığında durum şu: “Tarımsal dayanaklardan 210 milyar alacağı olan çiftçinin bankalara olan borcu ise 2,4 milyar liradan 142 milyara yükseldi.”
Yani çiftçi hem kamudan alacağını tahsil edemiyor; hem de borç batağına saplanmaya devam ediyor. Elbette kaçınılmaz olarak onlar bir tarafta tebligatlarla uğraşırken, üretimsizleşmenin derinleşmesiyle birlikte ithalat, ithalata bağlı döviz muhtaçlığının da kapısı açılıyor.
Yapılandıran borçları oldu. Lakin orada da yüzde 30 peşinat istenince, ekstra faiz yükü bile konuşmaya paha olmaktan çıktı. Aslında daha acısı ne biliyor musunuz? Ödeme garantili işlerde dolar bazında tüm ödemeler yapılıp, yükümlülükler ertelenirken, birebir hassasiyetin gerçek piyasalara gösterilmiyor olması…
Esnafı çiftçisi bu durumda da tüketici çok mu farklı? 2021 yılının birinci dört ayında kredi kartı borcu yüzde 50 oranında arttı. Yüklü olarak da besine harcadı. Yalnızca kredi kartı bakiyesi 155 milyar TL’yi aştı. Toplamdaki borç malum 850 milyar TL sonuna dayandı.
Yakında orada da bir tebligat fırtınası yaşanacağı belirli. Şimdilik bankalara tavsiye (!) yoluyla öteleme süreci uygulanıyor. Lakin durum iç açıcı değil. Hepsini alt alta koyduğumuz iktisat ismine durum çok güzel gözükmüyor.
Pekala tüm bu tablo karşısında ne yapmak gerekir? İnsanlara, üreticilere, satanlara karşın iktisat yönetemezsiniz. İktisat finans piyasalarından ibaret değil. Yıllarca bunu anlattık.
Artık geldiğimiz noktada ise ne oldu? Yıllarca finansı gerçek iktisat zannedenler, artık yıllarca ihmal ettikleri kesitler nedeniyle finans kısmının zehirlenmesini yaşıyor. Sürpriz mi; değil. Pekala ders aldık mı? Onun karşılığını da herkes kendine versin.
[email protected]