Sanayi üretimi şubatta yatay kaldı, perakende satışlar sıçradı, cari açık ve işsizlik arttı
12-16 Nisan haftasının birinci iki gününde ağır datalar gelmeye başladı. Pazartesi günü ödemeler istikrarı ve işgücü dataları, Salı günü sanayi üretimi ve perakende satış dataları açıklandı.
TÜİK datalarına nazaran Şubat ayında sanayi üretimi aylık %0,1, yıllık %8,8 artış kaydetti. Sanayi üretimi ile genelde benzeri eğilimi gösteren perakende satış hacmi Şubat ayında aylık %3,4’lük artış ile sıçrama yaptı, yıllık artışı %4,6 oldu. Mevsim tesirinden arındırılmış işsizlik oranı Şubat ayında aylık 0,7 puanlık artış ile %13,4 düzeyinde gerçekleşti. Merkez Bankası tarafından açıklanan cari süreçler açığı Şubat ayında evvelki aya nazaran 0,8 milyar dolar artışla 2,5 milyar dolar oldu, geriye dönük 12-aylık devirde cari açık toplamı 37,8 milyar dolar düzeyine yükseldi.
Ayrıntılara geçmeden evvel, takvim ve mevsimsel tesirlerden arındırılmış dataları dikkate aldığımı belirtmek istiyorum.
Türkiye’nin ihracat hacminin en büyük hissesini otomotiv dalı ve yan sanayi oluşturuyor. Aşağıdaki grafik, en son 2020 yılında toplam ihracat hacminin %77’sini oluşturan ihracat kalemlerini gösteriyor. Sanayi dalında ihracatın önderi pozisyonunda kırmızı çizgiyle gösterilen Taşıt Araçları ve Yan Sanayi kesimi yer alıyor. Otomotiv dalı ihracatında en kıymetli pazar başta bilhassa Almanya olmak üzere Avrupa bölgesidir.
Kaynak: Turkey Veri Monitor
Sanayi üretimindeki gelişmeleri daha uygun anlamak için şu hatırlatmayı yapayım: Global çapta yaşanan yarı iletken çip tedarikindeki yetersizlikler global otomotiv üretimini tehdit altında bırakan hatta durma noktasına getiren en kıymetli faktördür. Gerçekten Türkiye’nin takvim ve mevsimsellikten arındırılmış otomotiv ithalat hacim endeksindeki son üç aydaki düşüş eğilimi de bu gelişmeyi doğruluyor.
Aşağıdaki grafikte; renkli çubuklar grafiğin sol ekseninde sanayi bölümü üretim, ihracat ve ithalatının seyri, sağ eksende ise sarı çizgiyle sanayi bölümü istihdamındaki seyir gösterilmektedir.
Kaynak: Turkey Veri Monitor
Buna nazaran;
. Otomotiv dalı üretimi (siyah çubuklar) Eylül 2020’den bu yana 2019 yılı düzeylerinin üzerinde olsa da Ocak-Şubat devrinde hafif zayıfladı. Grafikte yeşil çubuklarla gösterilen otomotiv ihracatında, son iki aydaki aşağı istikametli eğilim kelam konusu zayıflığı açıklıyor. Otomotiv ihracatındaki düşüşün ana sebebi ise en büyük ihracat pazarımız olan Almanya’da sanayi üretiminin 2021 yılının birinci iki ayında aylık ortalama %1,8 daralmış olmasıdır.
. Otomotiv üretimi ve ihracatındaki yataya yakın seyre karşın Mayıs 2020’den bu yana yükseliş eğilimini sürdüren makine ve teçhizat üretimi (gri çubuklar) Şubat ayında aylık %3,7’lik artış kaydetti.
. Makine ve ekipman ihracatının (pembe çubuklar) Şubat ayında evvelki aya nazaran düşmesine karşın ithalatındaki (mavi çubuklar) artışın sermaye yatırımı kaynaklı olduğu söylenebilir. Bu noktada destekleyici faktör, Şubat ayı Gerçek Kesim İtimat Endeksi’nde yer alan yatırım harcaması alt endeksindeki artıştır.
. Otomotiv dalı üretiminde Şubat ayında kaydedilen düşüşe paralel olarak sanayi bölümü istihdamı da (sarı çizgi) Şubat ayında evvelki aya nazaran 166 bin kişi azaldı.
. Üretim tarafı evvelki aya nazaran yatay kalırken perakende satışlarda aylık %3,4’lük artış yaşandı. Bu sıçrayışın ana sebebinin artan itimat algısı olduğunu söyleyebilirim. Çünkü Dolar/TL kuru Merkez Bankasının inanç tazelemesine bağlı olarak Ağustos 2020’den sonra birinci kere Şubat ayında 7,0 düzeyinin altına gerilemiş ve Türk lirasında istikrar sinyalleri kişisel kredilerde de artışı beraberinde getirmiştir.
Mart ayı görünümü olumlu, Nisan belirsiz…
Mart ayı İSO imalat dalı PMI endeksi ihracat siparişlerinde, üretim ve istihdamda artışı ortaya koymuştu. Bilhassa Almanya’nın Mart ayı imalat kesimi PMI endeksinin evvelki aya nazaran sert artış kaydetmesi Türkiye sanayi dalını olumlu etkiledi. Ticaret Bakanlığı da Mart ayında Türkiye’de ihracatın Şubat ayına nazaran 2,9 milyar dolar arttığını duyurdu. İthalattaki değişim Mart ayı cari açık verisinde belirleyici olacak. Öte yandan, döviz kurundaki sert yükseliş ve enflasyondaki belirsizliğe bağlı olarak azalan inanç algısı, Mart ayında perakende satışlara kısmen olumsuz yansıyabilir; Nisan ayında ise bozulma devam edebilir. Enflasyondaki ana tetikleyici girdi maliyetlerindeki artışın yanı sıra artan döviz kurundaki artışla Türk lirasının paha kaybıdır. Gerçekten yurt içi üretici fiyat enflasyonu Mart ayında aylık %4,1, yıllık %31,2 artış kaydetmiş, tüketici fiyatlarına aylık %1,1, yıllık %16,2 artışla yansımıştır.
Nisan ayında da enflasyondaki artış eğilimi sürecektir. Global tedarik zincirindeki zorluklara bağlı olarak girdi maliyetlerinde aşağı istikametli bir eğilim şimdilik mümkün gözükmüyor. Tedarik zincirinde rahatlama olsa bile artan talep fiyatları aşağı çekmeyecektir. Mevcut durumda Merkez Bankasının çarşamba günü yapacağı para siyaseti toplantısında enflasyonist risklere vurgu yapıp, siyaset faizinde değişiklik yapmaması en rasyonel tahlil olacaktır.
Dr. Fulya Gürbüz
Blog sitesini ziyaret edin
FÖŞ anlattı: İş Yok, Para Yok, Eğitim Yok, Gelecek Yok
Türkiye 2021’de yüzde 4,8 büyüyerek hızlanacak, enflasyon yüksek seyredecek
Prof. Dr. Selva Demiralp: Yine bedel ödenecek