Merkez Bankası Para Siyaseti Konseyi (PPK) beklendiği üzere faizi %19 düzeyinde sabit tuttu. Açıkladığı faiz kararı metninde aşağıda ele alınan değişiklikler yoluyla da mali gevşeme yoluna gireceğinin birinci sinyallerini verdi. Değişen metinde yazılanlara nazaran dahi, enflasyon beklentinin iki katı, gayenin üç katı iken ekonomik büyümeyi daha fazla destekleyecek bir para siyasetine neden geçeceğimiz konusu net değil.
Global ekonomik büyüme aşılamayla daha süratli büyüme yolunda ilerlerken emtia fiyatlarının yükseldiğini vurgulayan merkez bankası, sanki önümüzdeki aylarda emtia fiyatlarında bir düşüş mü bekliyor? Hani olur ya, petrol fiyatları birden düşmeye başlayacaksa enflasyon üzerindeki maliyet taraflı baskılardan bir tanesi olumluya döner. Hayır, banka yalnızca emtia fiyatlarındaki artış suratının yavaşladığını belirtiyor. Hatta global ölçekte yükselen enflasyon beklentilerini hatırlatıyor. Lakin bir evvelki PPK notu bu beklentinin gelişmekte olan ülke para siyasetlerinde yarattığı belirsizliklerden ve kurlardaki oynaklıktan bahsederken artık bahsetmemesi bir işaret mi?
TCMB Lideri Kavcıoğlu bir gelişmekte olan ülke para siyaseti yöneticisi olarak sanki bundan sonra para siyasetinde tek istikametin gevşeme olacağını; bizlerin de bu hususta tasa etmememiz gerektiğine mi dikkat çekiyor? Kim bilir…
İç talepten bahsederken, “imalat sanayi güçlü-hizmetler kesimi zayıf” cümlesi içinde “yasakların hafiflemesiyle hizmetler dalı de hızlanacak” kısmını pandemide yükselen son dalga nedeniyle mi kaldırmış olabilir? Hizmet bölümünde en az bir ay daha devam edecek zayıflığın enflasyon baskılarını hafifleteceğini mi hesaplamakta? Yoksa üretici fiyatları enflasyonu, tüketici fiyatları enflasyonunun iki katı iken hizmetler kesiminde er-geç yaşanacak güçlenmenin enflasyonist tesirleri olacağını göz gerisi etmemizi mi öneriyor? Bu sorunun da yanıtı yok.
“Salgının seyrine bağlı olarak ekonomik faaliyet üzerinde riskler bulunmaktadır” değil de, “salgının gidişatı ve aşılama sürecine bağlı her iki tarafta riskler bulunmaktadır” demeyi seçmesi, hükümetin aşılama programının “başarısına” gölge düşürmemek ve beklenenden düzgün de gidebileceği tarafında para siyaseti üzerinden bir propaganda yapmak olabilir mi? Olmasa daha düzgün.
“Salgın sırasında sağlanan yüksek kredi büyümesinin birikimli etkileri” açıklamasını metinden büsbütün silmesi örneğin, kelam konusu kredileri ucuza ve düşük TL kuru ortamında vermek için içine 128 milyar doların da karıştığı skandalı bilinçaltı metotlarla silmeye çalışmak için midir? Yoksa bu muazzam büyümenin yarattığı yüksek ve şimdi denetim altına alınamamış enflasyonu unutturup bir an evvel nakdî gevşemeyi gündeme sokmaya hazırlık mıdır? Bunun karşılığı da yalnızca kendilerinde.
Bir evvelki PPK notunda, finansal şartların sıkılaşmasına karşın son devirde “toplam kredilerdeki” artışla Türkiye iktisadının canlılığı tartışılmaktaydı. Artık Kavcıoğlu’nun birinci PPK’sı neden kredileri ticari ve tüketici kategorilerine ayrıştırmayı ve ticari kredi büyümesinin ne kadar ölçülü ve tüketici kredisi büyümesinin nispeten daha güçlü olduğunu detaylandırmayı tercih etti? Yüksek faiz oranlarının “reel sektöre” ve yatırımlarına ne kadar darbe vurduğunu vurgulamak ve “kurumsal kesimi destekleme ihtiyacına” taban hazırlamak için olabilir mi?
Bir evvelki PPK, enflasyonu daha yükseğe iten nedenler olarak “iç talep şartları, birikimli maliyet tesirleri, bilhassa döviz kuru ve memleketler arası besin ve emtia fiyatları” üzere ögeleri ayrıntılandırırken neden bu PPK notu yalnızca “talep ve maliyet unsurlarından” bahsetmekte? Daha fazla detay ortaya koyup sorulan soruları azaltmak için mi?
Yeni PPK notunda, “mevcut mali duruşun önümüzdeki periyotta kredileri ve iç talebi yavaşlatmasının beklendiği” savunularak, bir evvelki PPK’da yer alan ve “kredi büyümesindeki son yükseliş eğilimi ve ithalat maliyetlerindeki artışı” vurgulayan detaylar ortadan kaldırılıyor. Merkez bankası, PPK metnine koymayınca hala devam eden bu enflasyonist baskıların ortadan kalkacağını mı düşünüyor?
Bankanın artan kredi büyümesinden kaynaklanan enflasyon riski görmediği açıkken “politika faizini enflasyonun üzerinde tutma sözü” “sıkı para politikası” manasına mı geliyor?
Bankanın yıllardır “açıklanan her yeni data ve haber PPK’nin siyaset duruşunu değiştirmesine neden olabilir” vurgusunu kaldırmanın maksadı ne olabilir?
Bu soruların hiç birinin karşılıkları bilinmiyor. Güçlü irtibat ve merkez bankası ataklarının öngörülebilirliği enflasyon hedeflemesinin temel parçalarıysa, bu son PPK metni enflasyon hedeflemesinin tesirli bir biçimde bir kenara itilmesi manasına geliyor.
Merkez Bankası’nın yeni Lideri Kavcıoğlu’nun önerdiği üzere, yüksek faiz oranının yüksek enflasyonun nedeni olduğuna atıfta bulunan gazete köşe yazılarını dikkate almayacağız. PPK notlarından daha gevşek bir para siyasetinin ekonomik temelini çözemiyoruz ve tıpkı metninde yapılan değişikliklerle hangi iletilerin amaçlandığını anlayamıyoruz. O vakit kavramamız gereken tek gerçek kalıyor ki o da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın artık Türkiye’nin para siyasetini belirlemediği.
O vakit gerekli bilgileri, ışığı ve ileriyi görmek için istikameti nereden sağlayacağız?
Ne yazık ki elimizde artık Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve İktisat Siyasetleri Şurası Üyesi Yiğit Bulut’tan oburu kalmadı. Bulut, Kavcıoğlu’ndan bile evvel TV kanallarına çıktı, Kavcıoğlu’nun birinci PPK toplantısından bir gün evvel yeni periyotta para siyasetinin nasıl olacağını Hürriyet Gazetesi’ne açıkladı.
“Kimse Merkez Bankası’nın ne yapacağına dair niyet okuyuculuğuna girmesin. Piyasa ve iktisadın koşulları ne gerektiriyorsa Merkez Bankası o adımları atacak ve gereken kararlar alınacaktır”
“Yatırımların artması mali disiplinden kopmak demek değildir. Mali disiplin illa da piyasayı sıkmak, boğmak manasına gelmez tam karşıtı mali disiplin bozulmadan üretim, yatırım, istihdam arttırılabilir”
“Yeni bir dünya denklemi yazılıyor. Doğu ve Batı’nın her manada kapışması artık günler sayıyor. Bir tarafta ABD-AB ana eksenli Batı, başka tarafta Çin-Rusya eksenli Doğu.”
“Eşitlikte Türkiye hangi tarafta olursa kesin kazanan daha çabuk ortaya çıkacak. …Yeni dünya nizamının en kıymetli ülkesi Türkiye. Bu yeni bir ekonomik modelin doğmasına klasik sıcak paracıların tezlerinin tam olarak çökmesine ve Türkiye hangi tercihi yaparsa yapsın Türkiye’ye yeni bir yatırım dalgasına yol açacak”
Para siyasetinin nasıl yol alacağı Bulut’un kelamlarından PPK metnine nazaran çok daha net anlaşılıyor. Bu nedenle, Türkiye’nin birinci siyaset faiz indirimini Haziran ayında görmeye hazır olalım. İç talebin gücü, kredi büyümesindeki artış, emtia fiyatlarındaki artış, salgının yol açtığı arz problemleri, TL’nin erimesi ve hatta yüksek enflasyonun kendisi… Türkiye’nin bu “yüksek vizyonu” ışığında artık kıymetli değil.
Hâkim olan tek gerçek, Türkiye iktisadının “yeni bir makroekonomik dönem” başlatacağı yanılgısına sahip Erdoğan’ın iktisat danışmanları ordusunun vizyonu bundan sonra.
İçinden geçmekte olduğumuz periyot, yakında felaket bir sonla karşı karşıya kalacak ve bir iktisadın nasıl yönetilmemesi gerektiğine örnek teşkil ederek makroekonomi kitaplarında yerini alacak büyük ve yanılgılı kurgulanmış bir deneyden ibaret.
Kaynak: Ahval Türkçe, müellifin müsaadesiyle yayınlandı
Güldem Atabay: IMF Türkiye beklentilerinin ardındaki kıssa
Cüneyt Akman: ‘Maalesef faizi indiremedik, birinci fırsatta inşallah’ kokusu geliyor
Faiz Öztrak: Hükümet faizleri daha da artıracak, iktisat ezilecek