Dünyanın en büyük üç iktisadı duraksıyor ve global görünüm için değerli sonuçlar doğuruyor. Enflasyon ise büyük bir tasa kaynağı.
Hala pandemiden ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sarsılan global iktisat, giderek daha kasvetli ve bilinmeyen bir görünümle karşı karşıya. Nisan Dünya Ekonomik Görünümü’nde işaretlenen aşağı taraflı risklerin birden fazla gerçekleşmeye başladı.
Özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve büyük Avrupa ekonomilerinde beklenenden daha yüksek enflasyon, global finansal şartların sıkılaştırılmasını tetikliyor. Çin’in yavaşlaması, COVID-19 salgınları ve kilitlenmeler ortasında beklenenden daha makus oldu ve Ukrayna’daki savaştan daha olumsuz yayılmalar oldu. Sonuç olarak, global üretim bu yılın ikinci çeyreğinde daraldı.
Temel iddiamıza nazaran, büyüme geçen yılki %6,1’den bu yıl %3,2’ye ve gelecek yıl %2,9’a yavaşlıyor. WEO Nisan sayısına nazaran bu iddialar 0,4 ve 0,7 puanlık düşüşler manasına gelmekte. Bu, dünyanın en büyük üç iktisadında (ABD, Çin ve Euro Bölgesi) duran büyümeyi yansıtıyor ve global görünüm için değerli sonuçlar doğuruyor.
Amerika Birleşik Devletleri’nde, azalan hane halkı satın alma gücü ve daha sıkı para siyaseti, büyümeyi bu yıl %2,3’e ve gelecek yıl %1’e düşürecek. Çin’de, daha fazla kilitlenme ve derinleşen emlak krizi, büyümeyi bu yıl %3,3’e düşürdü – pandemi hariç, kırk yıldan fazla bir müddettir en yavaş düzey. Euro Bölgesi’nde ise büyüme, Ukrayna’daki savaştan ve daha sıkı para siyasetinden kaynaklanan yayılmaları yansıtacak biçimde, bu yıl %2,6’ya ve 2023’te %1,2’ye revize edildi.
Yavaşlayan faaliyete karşın, global enflasyon kısmen artan besin ve güç fiyatları nedeniyle üst istikametli revize edildi. Bu yıl enflasyonun gelişmiş ekonomilerde %6,6’ya, yükselen piyasa ve gelişmekte olan ekonomilerde %9,5’e ulaşması bekleniyor – sırasıyla yüzde 0,9 ve 0,8 puanlık üst taraflı revizyonlar. Üstelik daha uzun müddet yükselmeye devam etmesi bekleniyor. Enflasyon da birçok iktisatta alt dallara yayıldı. Bozulmuş tedarik zincirlerinden ve tarihî olarak sıkı işgücü piyasalarından kaynaklanan maliyet baskılarının tesirini yansıttı.
Görünüme yönelik riskler ezici çoğunlukla aşağı taraflı hareket ediyor:
Ukrayna’daki savaş, Rusya’dan gelen Avrupa gaz akışının apansız durmasına neden olabilir.
İşgücü piyasaları çok sıkı kalırsa yahut enflasyon beklentileri çıpadan çıkarsa yahut dezenflasyon beklenenden daha maliyetli olduğunu kanıtlarsa enflasyon inatla yüksek kalabilir.
Daha sıkı global finansal şartlar, gelişmekte olan piyasalarda ve gelişmekte olan ekonomilerde borç kasvetinde bir artışa neden olabilir
Yenilenen COVID-19 salgınları ve kilitlenmeler Çin’in büyümesini daha da baskılayabilir.
Artan besin ve güç fiyatları yaygın besin güvensizliğine ve toplumsal huzursuzluğa neden olabilir.
Jeopolitik parçalanma global ticareti ve işbirliğini engelleyebilir.
Rusya’nın Avrupa’ya gaz akışının büsbütün kapatılması da dahil olmak üzere bu risklerin kimilerinin gerçekleştiği makul bir alternatif senaryoda, enflasyon yükselecek ve global büyüme bu yıl yaklaşık %2,6’ya ve gelecek yıl %2’ye kadar yavaşlayacak. Global büyüme 1970’ten bu yana yalnızca beş sefer bu düzeylere kadar düştü. Bu senaryoda hem Amerika Birleşik Devletleri hem de Euro Bölgesi, gelecek yıl sıfıra yakın bir büyüme yaşar ve dünyanın geri kalanı için olumsuz zincirleme tesirler yaratır.
Politika öncelikleri
Mevcut düzeylerdeki enflasyon, mevcut ve gelecekteki makroekonomik istikrar için açık bir risk oluşturmakta. Bunu merkez bankası gayelerine geri getirmek, siyaset yapıcılar için en kıymetli öncelik olmalı. Gelen datalara cevaben, büyük gelişmiş iktisatların merkez bankaları Nisan ayında beklediğimizden daha süratli nakdî takviye çekerken, gelişmekte olan ekonomilerdeki birçok banka geçen yıl faiz oranlarını yükseltmeye başlamıştı.
Ülkeler ortasında ortaya çıkan senkronize mali sıkılaştırma tarihî olarak gibisi görülmemiş düzeyde. Tesirleri sonucu gelecek yıl global büyümenin ve enflasyonun yavaşlaması bekleniyor. Daha sıkı para siyasetinin kaçınılmaz olarak ekonomik maliyetleri olacak, fakat ertelenmesi yalnızca zorluğu daha da kötüleştirecek. Sıkılaştırmaya başlayan merkez bankaları, enflasyon evcilleştirilinceye kadar rotasını muhafazalı.
Hedeflenen mali takviye, en savunmasız olanlar üzerindeki tesirin hafifletilmesine yardımcı olabilir. Lakin pandemi nedeniyle gerilen hükümet bütçeleri ve genel olarak dezenflasyonist bir makroekonomik siyaset duruşuna duyulan gereksinimle, hedeflenen dayanağın daha yüksek vergilerle yahut daha düşük hükümet harcamalarıyla dengelenmesi, maliye siyasetinin para siyasetinin işini daha da zorlaştırmamasını sağlayacak.
Gelişmiş ekonomiler enflasyonla gayret etmek için faiz oranlarını yükselttikçe, bilhassa gelişmekte olan piyasa muadilleri için finansal şartlar sıkılaşıyor. Ülkeler, finansal istikrarı korumak için makro ihtiyati araçları uygun biçimde kullanmalı. Esnek döviz kurlarının dış şokları emmek etmek için yetersiz olduğu durumlarda, siyaset yapıcıların bir kriz senaryosunda döviz müdahalelerini yahut sermaye akışı idaresi tedbirlerini uygulamaya hazır olmaları gerekecek.
Bu çeşit zorluklar, birçok ülkenin mali alandan mahrum olduğu bir vakitte, borç kasveti içindeki düşük gelirli yahut yüksek risk altındaki ülkelerin on yıl evvel yaklaşık %20 olan hissesinin %60 olduğu bir vakitte ortaya çıkıyor. Daha yüksek borçlanma maliyetleri, azalan kredi akışları, daha güçlü bir dolar ve daha zayıf bir büyüme daha da fazla zahmete itecek.
Borç yapılandırma düzenekleri yavaş ve öngörülemez olmaya devam ediyor, çeşitli alacaklılardan rakip talepleri üzerinde koordineli mutabakatlar elde etmedeki zorluklar nedeniyle engelleniyor. Yirmi Ortak Çerçeve Grubu’nun uygulanmasındaki son gelişmeler yürek verici, lakin daha fazla düzgünleştirmeye ivedilikle muhtaçlık duyulmakta.
Yüksek güç ve besin fiyatlarının tesirlerini ele alan iç siyasetler, fiyatları bozmadan en çok etkilenenlere odaklanmalı. Hükümetler besin ve güç biriktirmekten kaçınmalı ve bunun yerine dünya fiyatlarını yükselten besin ihracatı yasakları üzere ticaretin önündeki mahzurları gevşetmeye çalışmalı. Pandemi devam ederken, hükümetler aşılama kampanyalarını hızlandırmalı, aşı dağıtım darboğazlarını çözmeli ve tedaviye adil erişim sağlamalı.
Son olarak, iklim değişikliğini azaltmak, emisyonları sınırlamak ve yeşil geçişi hızlandırmak için yatırımları artırmak süratli bir biçimde çok taraflı aksiyon gerektirmeye devam ediyor. Ukrayna’daki savaş ve yükselen güç fiyatları, hükümetlere tedbir olarak kömür üzere fosil yakıtlara yönelmeleri için baskı yaptı. Siyaset yapıcılar ve düzenleyiciler, bu cins tedbirlerin süreksiz olmasını ve sırf güç eksikliklerini karşılamasını sağlamalı, genel olarak emisyonları artırmamalı. Yeşil güç arzını artırmaya yönelik emniyetli ve kapsamlı iklim siyasetleri hemen hızlandırılmalı. Güç krizi birebir vakitte pak, yeşil güç bağımsızlığı siyasetinin ulusal güvenlik amaçlarıyla nasıl uyumlu olabileceğini de göstermekte.
Görünüm Nisan ayından bu yana kıymetli ölçüde karardı. En son yaşadığımızdan yalnızca iki yıl sonra dünya global bir sakinliğin eşiğinde sallanıyor olabilir. Çok taraflı işbirliği, iklim geçişi ve pandemiye hazırlıktan besin güvenliği ve borç zahmetine kadar birçok alanda kilit kıymete sahip olacak. Büyük zorlukların ve çekişmelerin ortasında, işbirliğini güçlendirmek, ekonomik beklentileri güzelleştirmenin ve jeoekonomik parçalanma riskini azaltmanın en güzel yolu olmaya devam ediyor.
Dünyanın en büyük üç iktisadı duraksıyor ve global görünüm için değerli sonuçlar doğuruyor. Enflasyon ise büyük bir tasa kaynağı.
Hala pandemiden ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sarsılan global iktisat, giderek daha kasvetli ve bilinmeyen bir görünümle karşı karşıya. Nisan Dünya Ekonomik Görünümü’nde işaretlenen aşağı taraflı risklerin birden fazla gerçekleşmeye başladı.
Özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve büyük Avrupa ekonomilerinde beklenenden daha yüksek enflasyon, global finansal şartların sıkılaştırılmasını tetikliyor. Çin’in yavaşlaması, COVID-19 salgınları ve kilitlenmeler ortasında beklenenden daha makus oldu ve Ukrayna’daki savaştan daha olumsuz yayılmalar oldu. Sonuç olarak, global üretim bu yılın ikinci çeyreğinde daraldı.
Temel iddiamıza nazaran, büyüme geçen yılki %6,1’den bu yıl %3,2’ye ve gelecek yıl %2,9’a yavaşlıyor. WEO Nisan sayısına nazaran bu iddialar 0,4 ve 0,7 puanlık düşüşler manasına gelmekte. Bu, dünyanın en büyük üç iktisadında (ABD, Çin ve Euro Bölgesi) duran büyümeyi yansıtıyor ve global görünüm için değerli sonuçlar doğuruyor.
Amerika Birleşik Devletleri’nde, azalan hane halkı satın alma gücü ve daha sıkı para siyaseti, büyümeyi bu yıl %2,3’e ve gelecek yıl %1’e düşürecek. Çin’de, daha fazla kilitlenme ve derinleşen emlak krizi, büyümeyi bu yıl %3,3’e düşürdü – pandemi hariç, kırk yıldan fazla bir müddettir en yavaş düzey. Euro Bölgesi’nde ise büyüme, Ukrayna’daki savaştan ve daha sıkı para siyasetinden kaynaklanan yayılmaları yansıtacak biçimde, bu yıl %2,6’ya ve 2023’te %1,2’ye revize edildi.
Yavaşlayan faaliyete karşın, global enflasyon kısmen artan besin ve güç fiyatları nedeniyle üst istikametli revize edildi. Bu yıl enflasyonun gelişmiş ekonomilerde %6,6’ya, yükselen piyasa ve gelişmekte olan ekonomilerde %9,5’e ulaşması bekleniyor – sırasıyla yüzde 0,9 ve 0,8 puanlık üst taraflı revizyonlar. Üstelik daha uzun müddet yükselmeye devam etmesi bekleniyor. Enflasyon da birçok iktisatta alt dallara yayıldı. Bozulmuş tedarik zincirlerinden ve tarihî olarak sıkı işgücü piyasalarından kaynaklanan maliyet baskılarının tesirini yansıttı.
Görünüme yönelik riskler ezici çoğunlukla aşağı taraflı hareket ediyor:
Ukrayna’daki savaş, Rusya’dan gelen Avrupa gaz akışının apansız durmasına neden olabilir.
İşgücü piyasaları çok sıkı kalırsa yahut enflasyon beklentileri çıpadan çıkarsa yahut dezenflasyon beklenenden daha maliyetli olduğunu kanıtlarsa enflasyon inatla yüksek kalabilir.
Daha sıkı global finansal şartlar, gelişmekte olan piyasalarda ve gelişmekte olan ekonomilerde borç kasvetinde bir artışa neden olabilir
Yenilenen COVID-19 salgınları ve kilitlenmeler Çin’in büyümesini daha da baskılayabilir.
Artan besin ve güç fiyatları yaygın besin güvensizliğine ve toplumsal huzursuzluğa neden olabilir.
Jeopolitik parçalanma global ticareti ve işbirliğini engelleyebilir.
Rusya’nın Avrupa’ya gaz akışının büsbütün kapatılması da dahil olmak üzere bu risklerin kimilerinin gerçekleştiği makul bir alternatif senaryoda, enflasyon yükselecek ve global büyüme bu yıl yaklaşık %2,6’ya ve gelecek yıl %2’ye kadar yavaşlayacak. Global büyüme 1970’ten bu yana yalnızca beş sefer bu düzeylere kadar düştü. Bu senaryoda hem Amerika Birleşik Devletleri hem de Euro Bölgesi, gelecek yıl sıfıra yakın bir büyüme yaşar ve dünyanın geri kalanı için olumsuz zincirleme tesirler yaratır.
Politika öncelikleri
Mevcut düzeylerdeki enflasyon, mevcut ve gelecekteki makroekonomik istikrar için açık bir risk oluşturmakta. Bunu merkez bankası gayelerine geri getirmek, siyaset yapıcılar için en kıymetli öncelik olmalı. Gelen datalara cevaben, büyük gelişmiş iktisatların merkez bankaları Nisan ayında beklediğimizden daha süratli nakdî takviye çekerken, gelişmekte olan ekonomilerdeki birçok banka geçen yıl faiz oranlarını yükseltmeye başlamıştı.
Ülkeler ortasında ortaya çıkan senkronize mali sıkılaştırma tarihî olarak gibisi görülmemiş düzeyde. Tesirleri sonucu gelecek yıl global büyümenin ve enflasyonun yavaşlaması bekleniyor. Daha sıkı para siyasetinin kaçınılmaz olarak ekonomik maliyetleri olacak, fakat ertelenmesi yalnızca zorluğu daha da kötüleştirecek. Sıkılaştırmaya başlayan merkez bankaları, enflasyon evcilleştirilinceye kadar rotasını muhafazalı.
Hedeflenen mali takviye, en savunmasız olanlar üzerindeki tesirin hafifletilmesine yardımcı olabilir. Lakin pandemi nedeniyle gerilen hükümet bütçeleri ve genel olarak dezenflasyonist bir makroekonomik siyaset duruşuna duyulan gereksinimle, hedeflenen dayanağın daha yüksek vergilerle yahut daha düşük hükümet harcamalarıyla dengelenmesi, maliye siyasetinin para siyasetinin işini daha da zorlaştırmamasını sağlayacak.
Gelişmiş ekonomiler enflasyonla gayret etmek için faiz oranlarını yükselttikçe, bilhassa gelişmekte olan piyasa muadilleri için finansal şartlar sıkılaşıyor. Ülkeler, finansal istikrarı korumak için makro ihtiyati araçları uygun biçimde kullanmalı. Esnek döviz kurlarının dış şokları emmek etmek için yetersiz olduğu durumlarda, siyaset yapıcıların bir kriz senaryosunda döviz müdahalelerini yahut sermaye akışı idaresi tedbirlerini uygulamaya hazır olmaları gerekecek.
Bu çeşit zorluklar, birçok ülkenin mali alandan mahrum olduğu bir vakitte, borç kasveti içindeki düşük gelirli yahut yüksek risk altındaki ülkelerin on yıl evvel yaklaşık %20 olan hissesinin %60 olduğu bir vakitte ortaya çıkıyor. Daha yüksek borçlanma maliyetleri, azalan kredi akışları, daha güçlü bir dolar ve daha zayıf bir büyüme daha da fazla zahmete itecek.
Borç yapılandırma düzenekleri yavaş ve öngörülemez olmaya devam ediyor, çeşitli alacaklılardan rakip talepleri üzerinde koordineli mutabakatlar elde etmedeki zorluklar nedeniyle engelleniyor. Yirmi Ortak Çerçeve Grubu’nun uygulanmasındaki son gelişmeler yürek verici, lakin daha fazla düzgünleştirmeye ivedilikle muhtaçlık duyulmakta.
Yüksek güç ve besin fiyatlarının tesirlerini ele alan iç siyasetler, fiyatları bozmadan en çok etkilenenlere odaklanmalı. Hükümetler besin ve güç biriktirmekten kaçınmalı ve bunun yerine dünya fiyatlarını yükselten besin ihracatı yasakları üzere ticaretin önündeki mahzurları gevşetmeye çalışmalı. Pandemi devam ederken, hükümetler aşılama kampanyalarını hızlandırmalı, aşı dağıtım darboğazlarını çözmeli ve tedaviye adil erişim sağlamalı.
Son olarak, iklim değişikliğini azaltmak, emisyonları sınırlamak ve yeşil geçişi hızlandırmak için yatırımları artırmak süratli bir biçimde çok taraflı aksiyon gerektirmeye devam ediyor. Ukrayna’daki savaş ve yükselen güç fiyatları, hükümetlere tedbir olarak kömür üzere fosil yakıtlara yönelmeleri için baskı yaptı. Siyaset yapıcılar ve düzenleyiciler, bu cins tedbirlerin süreksiz olmasını ve sırf güç eksikliklerini karşılamasını sağlamalı, genel olarak emisyonları artırmamalı. Yeşil güç arzını artırmaya yönelik emniyetli ve kapsamlı iklim siyasetleri hemen hızlandırılmalı. Güç krizi birebir vakitte pak, yeşil güç bağımsızlığı siyasetinin ulusal güvenlik amaçlarıyla nasıl uyumlu olabileceğini de göstermekte.
Görünüm Nisan ayından bu yana kıymetli ölçüde karardı. En son yaşadığımızdan yalnızca iki yıl sonra dünya global bir sakinliğin eşiğinde sallanıyor olabilir. Çok taraflı işbirliği, iklim geçişi ve pandemiye hazırlıktan besin güvenliği ve borç zahmetine kadar birçok alanda kilit kıymete sahip olacak. Büyük zorlukların ve çekişmelerin ortasında, işbirliğini güçlendirmek, ekonomik beklentileri güzelleştirmenin ve jeoekonomik parçalanma riskini azaltmanın en güzel yolu olmaya devam ediyor.