Dünyanın önde gelen ekonomistlerinden, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MİT) öğretim üyesi Prof. Dr. Daron Acemoğlu, Türkiye’nin her şeyi hakikat yapsa bile Merkez Bankası rezervlerinin eski düzeyine gelmesinin çok güç olduğunu belirterek, “Türkiye üzere ülkeler demokrasiden uzaklaştılar. Birçok ülke iktisat için demokrasinin kıymetli olmadığını düşünüyor. Demokrasi bir lüks tüketim hususu değil. İktisat için de çok değerli. Bunu görmek istemeyenler var” sözlerini kullandı.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) Prof. Dr. Daron Acemoğlu, yurtdışından gelen sermayenin çekilmesiyle, Merkez Bankası’nın daha fazla rezerv kullanmaya başladığını belirterek, “Bunu çok uzun vade sürdüremezsiniz. Zati bu yüzden iktisat kurumlarında değişiklikler yapıp öteki siyasetlere yönelmeye çalıştılar. Lakin bunların hiç birinin kredibilitesi yok. Hiçbiri de gerçek siyasetler değildi. Demokratik kurumlar zayıflayınca her ülke keyfi ve yanlış siyasetlere yöneliyor. İktisat bürokrasisinde çabucak hemen hiç nitelikli insan kalmadı. Bu durum meçhullüğü ve krizi artırıyor. Türkiye her şeyi gerçek yapsa bile Merkez Bankası rezervlerin tıpkı düzeye gelmesi çok sıkıntı” diye konuştu.
Boğaziçi Üniversitesi İktisat Kısmı öğrencilerinin medya üretim kolektifi Özgür İktisat’ın Açık Dersleri’nin 16.sına katılan Prof. Dr. Daron Acemoğlu, Türkiye’de acayip bir kredi büyümesinin kelam konusu olduğunu vurguladı.
Prof. Dr. Daron Acemoğlu’nun konuşmasının satır başları şöyle:
“Son vakitlerde Türkiye yalnızca kredilerle büyüdü ve tüketim tarafından çekilen bir iktisat haline geldi.”
“Gayri safi yurt içi hasılanın (GSYİH) neredeyse yüzde 30’u yatırıma gidiyor. Lakin bu yüzde 30’un yalnızca yüzde 10’u makina ve imalat yatırımlarına gidiyor, yüzde 20’si ise inşaata gidiyor. Çok istikrarsız bir büyüme. Bu sürdürülmesi sahiden sıkıntı bir büyüme.”
“Genç işsizliği yüzde 25’ten aşağıya inmiyor”
“Son devirlere bakarsanız Türkiye’de artık özel bankalar hiç kredi vermiyorlar. Gelen krediler yalnızca devlet bankalarından.
Yüksek kaliteli büyüme eşitsizliği azaltıyor. Kalitesiz büyüyorsanız bunu sürdürmek çok sıkıntı. Giderek sorunları kat kat artırıyor. Bunlardan biri cari açık ve enflasyon. Enflasyon son devirlerde tekrar artıyor. Bu kimi sorunların bir semptomu.“
“2010’da büyümenin olumlu tarafı istihdam yaratıyordu. Ancak artık istihdam artışı da yok. Genç işsizliği yüzde 25’ten inmiyor.”
“Türkiye en çok gazetecinin mahpusta olduğu ülke”
“Türkiye’de 2008’den sonra ekonomik kurumlar açısından önemli gerileme var. Yolsuzlukta önemli artış var. Demokrasiden uzaklaşıldı. Türkiye en çok gazetecinin mahpusta olduğu ülke.”
“Türkiye’de kurumsal gerileme 14 yıldır sürüyor. Bağımsız özel kuruluşların elden alınması 2006’da başlıyor. Buna karşın 2010’da Türkiye’ye önemli yatırımlar geldi. Türkiye’ye yatırımda bulunanlar kendi taleplerini yaratıyorlardı. Bence yabancı sermaye Türkiye’deki kurumsal kötüleşmeyi ya vaktinde görmedi ya da görmemeyi tercih etti. Yabancı sermaye daha sonra kısa vadeli yatırıma geçti. Fakat artık çok yüksek faiz almadan yatırıma gelmek istemiyor. Bu da politik sistemin değişiminden kaynaklanıyor. Türkiye’de emekçi hakları çok düşük. Bunların Avrupa ve ABD seviyesine gelmesi çok değerli.”
“Demokrasi iktisat için çok önemli”
“Türkiye siyasal olarak ekonomik olarak güç bir süreçten geçiyor. Türkiye üzere ülkeler demokrasiden uzaklaştılar. Birçok ülke iktisat için demokrasinin değerli olmadığını düşünüyor. Demokrasi bir lüks tüketim hususu değil. İktisat için de çok değerli. Bunu görmek istemeyenler var.
Freedom House’ye nazaran, 2006’dan bu yana demokrasiden uzaklaşan ülkelerin sayısı artıyor. Demokrasinin geleceği hiç parlak değil. Covid-19’dan sonra demokrasiden uzaklaşanlar artacak.“