Global mali piyasalarda önemli mânâda satış baskısı hâkim. ABD Merkez Bankası FED’in enflasyonla savaşında tıpkı 2021 yılında olduğu üzere hata yaptığı ve gerekli aksiyonları almakta geç kaldığı istikametinde artan telaşlar bir tarafta, Çin’in hâlen daha uygulamakta olduğu ‘garip’ izolasyon tedbirleri bir başka tarafta, global mali piyasalarda büyük çaplı bir türbülansa neden oluyor.
Pay senetleri global bazda sert bir düşüş kaydederken, risk iştahını göstergesi pozisyonunda ABD’nin teknoloji borsası Nasdaq dün akşam %4,3 daha düşerken, zirve düzeyinden %28,3 ; yalnızca 2022 yılında ise %26,50 gerilemiş oldu! En büyük 500 şirketin süreç gördüğü ABD’nin S&P500 endeksi, dün 2022 yılının yeni en taban düzeyini gördü: 1939’dan bu yana en makus başlangıç. ABD 10 yıllık tahvil faizlerinin soluksuz yükselişi, pay senetleri, değerli madenler ve kripto paralar üzerinde baskı kurmaya devam ediyor.
Bitcoin 30bin dolar düzeyinin de altını test ederek bu yılın en düşük düzeyine geriledi. Somutlaştırmak gerekirse, 2022 yılındaki değerinin 1/3 kaybetti (%33,70 düşüş). Bu sabah hafif de olsa reaksiyon alımları ile 31bin düzeyinin üzerine toplarladığını görüyoruz. Teknik mânâda düşüş bitti diyecek kadar elimiz güçlü değil. Havanın bozmaya devam etmesi durumunda, daha da aşağıda 28,800 düzeyi takip edilebilir. Kademeli alım için düşüşün bittiğinden emin olmak gerekiyor. Şimdi o noktada olmadığımızı düşünüyoruz.
ABD tahvil faizleri yükseliyor, yani tahviller satıcılı. Bitcoin, altın, gümüş düşüyor, yani kripto ve emtialar da satıcılı. Borsalar geriliyor yani paylar de satıcılı. Pek âlâ iyi de para nereye gidiyor? Peşinen şunu söylemeliyiz ki, alınan her durumun gerisinde bulunan sermaye fiyatı finansal süreç ile teğe bir birebir değil. Daha kolay bir yaklaşımla, bunu kredili süreçler olarak da düşünebiliriz. Hava bozunca ve finansal olarak da kayıplar artmaya başlayınca, krediler bir noktada kapanmak zorunda kalıyor ki bu da ister istemez satışları derinleştiriyor. Buna süslü söz öbekler ile “de-leveraging” yani kaldıraçların (kredilerin) azaltılması yahut daha tanıdık bir yaklaşımla konumları nakde dönülmesi yani “likidasyon” deniyor. Elbette bu tablonun aykırıya dönmesi için finansal şartların tekrar gevşetilmesi, savaşın bitmesi yahut Çin’in tekrar tam kapasite alanlara geri dönmesi gerekecek ki tedarik krizi yahut büyüyememe sıkıntıları giderilebilsin. Şu evrede yahut kısa vadede bunun da kolay bir tahlil olmadığını düşünüyoruz.
Yurtdışında borsalar âdeta çökerken, kripto paralar yılın en düşüğüne gerilerken, dolar endeksi 104 düzeyinin çabucak üzerine yükselerek son 20 yılın yeni doruğunu yaparken, yani dışarda panik boyutu kartopu üzere büyüyorken, içeride de USDTRY kuru ve 5 yıllık CDS risk primi bir adım daha üste ilerledi. Bilhassa, uzunca bir müddettir 14,95 düzeyinin altında süreç gören USDTRY kuru, dün global manada havanın bozulmasını da yardımı ile kamunun süregelen takviyesinin yetersiz kalması, ruhsal 15 düzeyinin çabucak altına kurulan defans sınırının da aşılmasına neden oldu: USDTRY kuru 15,1 düzeyine varan bir yükseliş kaydetti. Olumlu şirket finansalları nedeniyle BİST100 endeksi şimdilik satıcılı havadan uzak durmayı başarabildi.
Başta kamunun istikamet belirleyici olduğu kur olmak üzere iktisat siyasetlerine yönelik tasalar devam ederken, global faiz artışlarının riskten kaçışı tetiklemesiyle USDTRY yaklaşık iki aydır süreç gördüğü bandı üst taraflı kırmasının altını çizmek gerekiyor. Geride bıraktığımız hafta, JPMorgan’ın yayınladığı raporda, TL’nin son periyottaki istikrarını, global finansal şartlardaki sıkılaşma ve cari istikrar konumundaki bozulma ile uyumsuz gördüklerimi söylemişti.
Öte yandan, bilhassa Ukrayna krizi nedeniyle artma eğiliminde olan güç maliyetlerinin de tesiriyle Türkiye iktisadının muhtaçlık duyduğu döviz finansman ölçüsünün her geçen gün artma eğiliminde olduğunu görüyoruz. Turizm dönemine yönelik soru işaretleri de -ana koridorlar olan Rusya ve Ukrayna’dan yeteri kadar turist gelmeyeceği beklentisi- kurun bedel kaybetmesine karşın enflasyonun rekabet avantajını silip süpürmesi de topyekûn can sıkıyor. Türkiye’nin güç ithalatının neredeyse tamamı TCMB’nin rezervlerinden karşılanıyor. Bankanın swap hariç rezervleri ise derinlemesine eksi! Bu nedenle de USDTRY kurunda riskleri üst istikametli görüyoruz! Yabancı indinde Türkiye’nin 5 yıl vadeli CDS risk priminin de 685 baz puana yükseldiğinin altını çizelim.
Elbette gözler, yarın açıklanacak ABD TÜFE verisini merakla takip ediyor. %8,5 düzeyinde olan yıllık enflasyonun, Reuters anketine nazaran %8,1 düzeyine gerilemesi beklense de, FED’in Haziran ayında düzenlenecek olağan para siyaset toplantısında faizleri 50 baz puan artırmasının önüne geçemeyeceği öngörülüyor.
Yeni gün başlangıcında, ABD’nin 10 yıllık hazine tahvil getirisi, ABD iktisadının güçlü olduğuna işaret eden datalar ve yatırımcıların FED’in enflasyonu düşürmek ismine daha fazla faiz artırımına gideceğini beklemesiyle Kasım 2018’den bu yana en yüksek düzeyi olan %3,20’yı test etmesi akabinde bu sabah %3,0 düzeyine geri çekildi. Doların piyasa kuru olan DXY’nin de dün 104 düzeyini devirmesi akabinde bu sabah bir ölçü da olsun nefes alarak 103,6 düzeyine gerilediğini görüyoruz. Bilhassa, DXY’de yaşanan sert yükseliş arkasında bir ölçü geri çekilme yaşanabileceğini de (belki de ABD enflasyon verisi sonrası) göz arkası etmiyoruz.
Avrupa ve ABD borsalarının dün akşamki sert düşüşü ardıdan bu sabah da Asya borsalarında birebir şiddette olmasa da satıcılı hava korunmaya devam ettiğini görüyoruz. Gösterge endeks Tokyo borsası %1 aşağıda süreç görürken, ABD borsalarının vadeli süreçlerinde ise hafif çapta da olsa artılar görülüyor.
Emtia piyasasında hava bu sabah da pek keyifli görünmüyor. Faiz hadlerinin yükselecek olması ve Çin’in uyguladığı garip karantina tedbirleri nedeniyle global resesyon dertleri, Brent petrol üzerinde satış baskısı kurarken, dün tetiklenen satış baskısı ile Brent %8’den fazla düşerek 104 dolar düzeyine geriledi. Brent petrolde teknik mânâda defans çizgisinin 100 dolar düzeyinin çabucak altında olduğunu not etmiş olalım.
Haber akışında Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan konut finansmanına yönelik 3 farklı açılımı dikkat çekti. Birinci kere konut sahibi olacaklara düşük faizli kredi imkânı geliyor. Putin’in Zafer Günü konuşması Ukrayna’daki tırmanışa dair hiçbir ipucu vermezken, AB’nin Rusya’ya karşı petrol ambargosu noktasında pürüzler sürüyor. Yarın açıklanacak kritik ABD enflasyon verisi beklenirken, bugün dikkatler FED üyelerinin açıklamalarında olacak. Satış baskısı ya da likiditasyon eğilimi durulmazsa, adım adım dünya resesyon riski ile karşı karşıya kalacak üzere görünüyor. Temkinli ve önlemli stratejiler geliştirerek panik havasının dinmesi beklenmelidir.
iktisatbank.com