Kiralar fahiş arttı. Kiracılar olumsuz etkilendi. Fiyatlar artışları daha evvel o ayın enflasyonun 12 aylık ortalamasına nazaran hesaplanıyordu. Artık artış yeni alınan karara nazaran bir yılık mühlete kadar yüzde 25’ten hesaplanacak.
“Yeni oran 5 yıl ve üzeri devam eden kira mukavelelerinde kira bedelinin tekrar belirlenmesi davalarının önüne geçemeyecek”
İHA’nın haberine nazaran, kira artışlarında 1 Temmuz 2022-1 Temmuz 2023 ortasında yapılabilecek en yüksek artırım oranını yüzde 25 olarak sonlandıran düzenlemeye ait kıymetlendirme yapan Dr. Öğr. Üyesi Nihal Ural, “Yeni düzenleme kaç yıllık olursa olsun 5 yıl ve üzeri devam eden kira kontratlarında kiraya verenlerin kira bedelinin yine belirlenmesi için tespit davası açmalarının önüne geçemeyecektir.” dedi.
“Kiracılar tarihi boş bırakılmış tahliye taahhüdü almanın yollarını arayacak”
Dr. Öğr. Üyesi Nihal Ural, “Enflasyon oranı karşısında güç durumda kalmak istemeyen ve yeni kira mukaveleleri yaparak yüksek bedeller ile kiralamayı dilek edecek kiraya verenler, kiracılardan tarihi boş bırakılmış tahliye taahhüdü almanın yollarını arayacaklardır.” dedi.
“Düzenleme yalnızca konut kiralarını ilgilendiriyor”
Düzenlemenin yalnızca konut kiralarına ait olduğunun altını çizen Ural, “Diğer kira kontratları bu düzenlemeden etkilenmeyeceklerdir. Buna nazaran çatılı işyerlerine ait kira kontratlarında TBK m. 344 kararı ve mukavele kararları uygulanmaya devam edecektir. Münasebetiyle çatılı işyerlerinde yenilenen kira periyotlarında bir evvelki kira yılında tüketici fiyat endeksindeki on iki aylık ortalamalara nazaran değişim oranını geçmemek şartıyla yapılan mutabakatlar geçerliliğini koruyacaktır.” sözlerini kullandı.
“11 Haziran 2022 tarihinden evvel yenilenmiş kira mukaveleleri etkilenmiyor”
Düzenlemenin kira kontratı devam eden ve 11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri ortasında yenilenecek kira kontratları için geçerli olacağını belirten Ural, “11 Haziran 2022 tarihinden evvel yenilenmiş kira kontratları bundan etkilenmeyecek, düzenleme geçmişe tesirli değil, yürürlüğe girdiği tarihten 1 Temmuz 2023 tarihi dahil olmak üzere uygulanacaktır.” diye konuştu.
“Tespit davası “yolu açık”
Ural, yeni düzenlemenin kaç yıllık olursa olsun 5 yıl ve üzeri devam eden kira kontratlarında kiraya verenlerin kira bedelinin tekrar belirlenmesi için tespit davası açmalarının önüne geçemeyeceğini vurgulayarak, “Buna nazaran, düzenlemenin yürürlüğe girdiği 11 Haziran 2022 tarihinden 1 Temmuz 2023 tarihleri ortasında 5 yılı doldurmuş kira kontratlarında kiraya verenler yeni düzenlemedeki yüzde 25 artış oranından etkilenmeksizin kira bedelinin emsal kira bedellerine nazaran yine belirlenmesini isteyebileceklerdir. Hakim kira bedelinin tekrar belirlerken mevcut kira mukavelesindeki bedel, emsal kira bedelleri ve hakkaniyete nazaran bir kıymetlendirme yapıp kararını verecektir.
Geçici bir düzenleme
Yeni düzenleme kira uyuşmazlıklarına ve kiracıların artan kira bedellerine karşı korunmalarını sağlamayı hedefleyen süreksiz bir düzenlemedir. Konut kiralarında artan enflasyon karşısında yapılacak kira artış oranı nedeniyle kiraya verenler karşısında kiracılar korunmaya çalışılmış kira artış oranı nedeniyle kiraya veren ve kiracılar ortasında yaşanacak uyuşmazlıkların kısa müddetliğine de olsa askıya alınması hedeflenmiştir.” biçiminde konuştu.
“Konut sahipleri yeni kiracılara daha yüksek kira uygulayarak kendilerini konuyacak”
Mevcut enflasyon ve artacağı öngörülen enflasyon karşısında kiraya verenlerin de farklı yollardan kendilerini müdafaaya alacakları bunun da aslında tekrar kiracıları olumsuz tarafta etkileyeceğini bildiren Ural, “Kiraya verenler kira artış oranının enflasyonun çok çok altında bırakılarak yüzde 25 sonuna çekilmesi karşısında kendilerini yeni kira kontratlarındaki kira bedellerini rayicin üzerinde kiralayarak yenilemede artışta elde edemeyecekleri oranı yeni kira mukavelelerinde yüksek kira bedelleri belirleyerek müdafaaya çalışacaklardır.
Kira mukavelesinin sonlandırma gayreti görülecek
Bu durum da tekrar yeni kiracıları daha yüksek bedelli kira mukaveleleri ile karşı karşıya bırakacaktır. Yine kiraya veremeyen yani mevcut kira kontratları devam eden kiraya verenler de kira kontratını sona erdirmenin arayışı içerisine gireceklerdir.
Konut hileli satış yapılarak, kiracı çıkartılabilir
Bu mevzuda bilhassa konutları tanıdıklarına satış üzere göstererek ya da intifa hakkı tesis ederek, yeni malikin muhtaçlığı sebebiyle tahliye yolunu tercih ederek, kiracıları konuttan tahliye ettirip, tekrar yeni bedellerle kira kontratı yapmak isteyeceklerdir.
Yeniden kiralama yasağına dikkat
Ancak bu yol kiraya verenler tarafından tercih edildiğinde, yine kiralama yasağı ile karşı karşıya kalınacağı da unutmamalıdır. Muhtaçlık sebebiyle tahliye gerçekleştirip, fakat muhtaçlık için kullanılmayıp, daha sonradan tekrar konut kirasına ait mukavele yapıldığında, kiracılar da son bir yıllık kira bedeli toplamından az olmamak üzere tazminat talep etme imkanını bulacaklardır.” dedi.
“Hakim de artışı yüzde 25 yapabilir”
Ural, yeni düzenlemenin kiracı ve kiraya verenleri bir sıkıntıyla daha karşı karşıya bırakabileceğini söyleyerek, şöyle konuştu: “Sözleşmede tarafların kira artış oranını belirlemedikleri ve bu mevzuda uyuşmazlığa düştükleri durumda Borçlar Kanunu’nun 344. Unsurunun ikinci yargıçlara etraftaki emsallerine nazaran artış yapma imkanı tanıyordu. Yeni Düzenleme, “Bu fıkra kararı, 344’üncü unsurun ikinci fıkrası uyarınca hâkim tarafından verilen kararlar bakımından da uygulanır” diyerek hâkimin artış yapma imkanını da yüzde 25 barajı ile sabitlemiştir.”
“Konut kiralamalarında azalma olabilir”
Ural, “Yeni düzenleme 11 Haziran 2022 tarihinden 1 Temmuz 2022 tarihine kadar konut kiralamaları kıymetli ölçüde azalacak ve durma noktasına gelecektir. Çünkü 1 Temmuz 2023’e kadar tesirli olacak bu kural, yeni bir kanunla mühlet uzatılma yoluna gidilmediği sürece 1 Temmuz 2022’den sonra imzalanacak kira mukavelelerini etkilemeyecektir. Kira artış oranına ait yapılan yeni düzenleme ile getirilen yüzde 25 oranı, enflasyonun resmi yüzde 80, özel kuruluşların hesaplamasıyla 160’ı geçtiği şu devirlerde kiraya verenler aleyhine çok sınırlama getirmiştir. Bu durumun Anayasa’nın ölçülülük kuramını ortadan kaldırdığı ve Anayasanın ölçülülük unsuruna terslik teşkil ettiği kabul edilmektedir. Bu durumun Anayasa’ya karşıtlığı argüman edilip Anayasa Mahkemesi’ne başvurulması ve Mahkeme’nin de Kanun’un iptaline karar vermesi ihtimali dışında, kiraya verenlerin bu kanun değişikliği ya da sonuçlarıyla ilgili yararlanabilecekleri bir dava hakları bulunmamaktadır.” dedi.