Jackson Hole’da toplanan Federal Rezerv yetkilileri, niceliksel gevşemenin faydaları ve Fed’in şişirilmiş bilançosunu sıkıntısız bir halde azaltma yetenekleri hakkında karamsar bir kıymetlendirme çalışması açıkladılar.
New York Üniversitesi profesörü Viral Acharya ve ortak müellifleri, Jackson Hole, Wyoming’deki yıllık toplantı sırasında Cumartesi günü sunulan bir makalede “Merkez bankası bilançosunun küçültülmesinin büsbütün yeterli huylu bir süreç olması mümkün değil. Çalışmamız, niceliksel genişlemenin aslının dikkatli bir formda tekrar gözden geçirilmesini önermekte” dedi.
Parasal genişleme yahut QE, 2008 mali krizi sırasında Fed tarafından başlatılan ve 2020’de pandeminin yayılmasıyla tekrar başlatılan büyük tahvil alım kampanyaları yoluyla piyasa verilen dolar arzını tabir eder.
Ortak muharrirleri ortasında Chicago Üniversitesi’nden Raghuram Rajan’ın da bulunduğu makale, sıcak enflasyonu frenlemek için faiz oranlarını yükseltirken bile bilançolarını küçültmeye başlayan -nicel sıkılaştırma olarak bilinen bir süreç- ABD’li siyaset yapıcılar için bir ihtar niteliğinde.
Makale, QE sırasında ticari bankalardaki likidite taleplerine ne olduğunu ve bilanço küçüldüğünde bu taleplerin düşüp düşmediğini tahlil etti. Çalışma, likidite talebinin çok büyüdüğünü ve miktarsal sıkılaştırma (QT) sırasında çok fazla düşmediğini tespit etti. Bu, sistemde rezerv düzeyinin önerdiğinden daha az likidite olduğu ve gelecekteki gerginlik devirlerinde finansal istikrar için tesirleri olduğu manasına geliyor.
Fed’in tahvil alımı, uzun vadeli borçlanma maliyetlerini düşürürken borç vermeyi artırarak ekonomiyi desteklemek için tasarlandı. Fakat çalışma, bankaların bu fırsattan yararlanmadığını da tespit etti.
Sönümleme Etkisi
“Bunun yerine, QE periyodu boyunca yükümlülüklerinin vadesini, mevduat içinde bile kısaltıyorlar. Bu davranış, QE’nin çalışabileceği en azından bu kanalın aktifliğini azaltıyor” diye yazdılar.
Makale, pandemi sırasında neler olduğunu, ayrıyeten Fed’in daha evvelki QE kampanyasını ve 2017’den 2019’a kadar bilançoyu küçültme tecrübesini tahlil etti.
Fed’in bilançosu, pandeminin 2020’de Hazine ve ipotek takviyeli menkul değerler satın alarak büyümesiyle finansal sistemi nakit ile doldurduğu için iki katından fazla artarak 8,9 trilyon dolara ulaştı.
Varlıkları satın aldığı kurumların hesaplarını kredilendirerek alımları finanse etti ve böylelikle trilyonlarca dolarlık ek rezerv yarattı. Müellifler, bunların ticari bankalara park edildiğini, bunun da talep edilebilir mevduatları ve kredi limitlerini genişleterek ekstra fiyatlar üretmek için kullanıldığını yazdı.
Ancak bankalar, Fed’in 2017’de QT’ye geçtiğinde likiditeleri üzerindeki bu limitleri azaltmadılar.
Fed, varlıkların bilançodan yavaşça azalmasına müsaade vererek o vakitler kademeli bir yaklaşım benimsedi. Yeniden de, rezervlerin çok kıtlaşması nedeniyle gecelik piyasa oranları 2019’un sonlarında keskin bir halde arttığında, yetkilileri süreci durdurmaya ve bilanço boyutunu biraz daha üst itmeye zorladığında sıkıntılarla karşılaştı.
Bu sefer bilanço çok daha süratli küçülüyor. Haziran ayında başlayan proje, önümüzdeki aydan itibaren yılda 1 trilyon dolarlık bir sürate ulaşacak.
Acharya ve Chicago Üniversitesi’nden ortak muharrirler Rajan ve Rahul Chauhan ve Frankfurt Finans ve İdare Okulu’ndan Sascha Steffen “Bu asimetrik davranışın, likidite şartlarının sıkılaştırılmasını ve nicel sıkılaştırma devam ederken orta sıra piyasalarda gerilim yaratacağını savunuyoruz” diye yazdı. “Bu çeşit davranışlar, bankacılık sistemini gerilim sırasında daha büyük likidite infüzyonları için merkez bankasına bağımlı hale getirebilir” dediler.
Fed, mali genişleme kaynaklı enflasyonu düzeltemez: Jackson Hole sunumu
ABD merkez bankasının Cumartesi günü yıllık Jackson Hole konferansında sunulan bir öteki makaleye nazaran, Federal Rezerv, genişlemeci maliye siyasetine dayanan enflasyonist baskıları frenleyemeyecek.
Makalenin muharrirleri, Johns Hopkins Üniversitesi’nden Francesco Bianchi ve Chicago Fed’den Leonardo Melosi “Enflasyondaki son artışın yaklaşık yarısının mali kökleri olduğu gerçeği, bugün siyaset yapıcılar için birtakım özel zorluklar ortaya koymakta. Mali genişleme kaynaklı enflasyon yalnızca son derece ısrarcı olma eğiliminde değil, birebir vakitte farklı bir siyaset reaksiyonu de gerektiriyor, “diye yazdı.
ABD merkez bankası mart ayında faiz oranlarını yükseltmeye başladı ve o vakitten beri birçok yetkili bunu yapmaya başlamak için çok yavaş olduklarını söyledi. Fakat Bianchi ve Melosi, daha erken sıkılaştırmaya başlamanın enflasyon için fazla bir fark yaratmayacağını savunuyor.
“Enflasyon mali genişleme kaynaklı bir yapıya sahip olduğunda, para siyaseti tek başına tesirli bir cevap vermeyebilir. Bunu göstermek için, para siyasetini daha evvel sıkılaştırmanın ABD enflasyonundaki pandemi sonrası artışı önleyip önleyemeyeceğini soruyoruz” diye yazdılar.
“Faiz oranlardaki artış, enflasyonda yalnızca mütevazı bir düşüşle sonuçlanacak, bu da üretimde büyük bir düşüş kıymetine gerçekleşecek. Burada büyük bir fedakârlık oranı ortaya çıkıyor, zira enflasyon mali bir yapıya sahip olduğunda, merkez bankası düşüşünden tek başına sorumlu değil.”
Bloomberg, Forbes, Jackson Hole