Biliyorsunuz yeni ekonomik büyüme sayıları açıklandı ve TÜİK e nazaran Türkiye 2021 in 1 çeyreğinde geçen yılın tıpkı çeyreğine nazaran yüzde 7 büyüdü Ne var ki halkın geneli bu büyümeyi hissetmiyor Mesela Metropoll ün mayıs ayında paylaştığı ankete nazaran halk Türkiye nin en değerli problemlerinin açık ortayla iktisat ve işsizlik olduğunu düşünüyor 1 Dahası TÜİK in işsizlik sayıları da çok iç açıcı değil çünkü geniş tarifli işsizlik oranı yüzde 27 4 e çıkmış durumda
Pekala TÜİK palavra mı söylüyor Yani TÜİK sayılarla oynadığı için mi yüzde 7 büyüme tespit ediyor
Malum TÜİK son devirde hayli inanç kaybetti akbatı escort bu yüzden açıkladığı sayılar kuşkuyla bakılıyor Lakin yazımızın konusu bu değil Yalnızca TÜİK in şayet enflasyonu olduğundan düşük tespit ediyorsa başka her şeyi yanlışsız yapsa bile fiyat deflatörü yanlış olduğundan ekonomik büyümeyi de gerçekte olduğundan yüksek tespit edeceğini belirtelim Lakin TÜİK in söylediği büyüme sayılarına nazaran bile işçi sınıfı yaklaşık 5 yıldır büyümeden fazla faydalanamıyor Zira gelir dağılımı uzun bir müddettir ve bilhassa de pandemi devrinde emeğin aleyhine bozuluyor
EMEK HİSSELERİNDEKİ DÜŞÜŞ
Ayrıntılara girmek için Grafik 1 e bakalım Grafik 1 çalışanlara giden toplam işgücü ödemelerinin GSYH içindeki hissesini gösteriyor Grafikteki yüzde oranlar çeyreklik değişimleri yakalayabilmek için mevsimsellikten arındırılmış Grafik 1 e nazaran emeğin ulusal gelirden aldığı hisse birinci olarak 15 Temmuz darbe teşebbüsünün olduğu ve OHAL in başladığı 2016 nın 3 çeyreğinde darbe yemiş 2016 3Ç den 2018 3Ç ye kadar işgücü ödemelerinin GSYH deki hissesi yüzde 33 1 den yüzde 29 4 e düşmüş
Kuşkusuz OHAL periyodu grev yasakları emek hareketlerine önemli bir darbe vurdu Hasebiyle düşen fiyat hissesinde bu yasakların kıymetli bir tesiri var Malum OHAL devrinde grev ertelemeleri artık otomatiğe bağlanırken Tayyip Erdoğan da bir konuşmasında şimdi grev tehdidi olan yere biz OHAL den istifade ederek anında müdahale ediyoruz diyerek kayaşehir escort OHAL in emek hareketlerine karşı kullanıldığını açıkça belirtmişti Aslında benzeri kıssaları biz tekrar otoriter idarelerin emek hareketlerini baskıladığı 12 Eylül Darbesi yahut Latin Amerika daki sol hükümetlere karşı yapılan darbelerden biliyoruz Natürel pazarlık gücü zati zayıflayan emek kesitinin 2016 3Ç ve 2018 3Ç ortasında yüzde 7 8 lerden yüzde 15 25 lere yükselen tüketici enflasyonu karşısında fiyatlarını gerçek bazda manalı bir biçimde arttırması da yeterlice zorlaştı
Sonrasında bir ölçü toparlayan emeğin gelirden aldığı hisse pandemi ile tekrar büyük darbe yiyerek 2019 4Ç ve 2021 1Ç ortasında yüzde 31 2 den yüzde 27 2 ye geriledi Bu kadar bir büyük düşüş lakin ekonomik kriz yahut askeri darbe üzere sıra dışı olaylarda görülüyor Pandemi periyodunda de bir yandan artan işsizlik başka yandan patronun çalışanını fiyatsız müsaadeye gönderme tehdidi çalışanın yeniden elini zayıflatırken bunların üzerine tekrar fırlayan enflasyon işgücü ödemelerinin ulusal gelirdeki hissesinin aşağı çekilmesinde kıymetli rol oynadı 2
Bu ortada sermaye sahiplerinin de brüt işletme artığı karma gelir olarak ulusal gelirden aldıkları hisse 2016 nin 3 çeyreği ve 2021 1 çeyreği ortasında yüzde 56 6 dan yüzde 62 8 e çıktı 3 Bu artışta sermaye sahiplerinin emek karşısındaki pazarlık gücünün artmasının yanında ellerindeki döviz varlıklarının pahalanması istanbul escort de tesirli oldu
Aslında Grafik 1 deki sayılar bile gelir dağılımındaki bozulmayı tam olarak göstermiyor zira brüt işletme artığı aslında ekseriyetle ekonomik durumu işçi sınıfına daha yakın olan kendi hesabına çalışanların ve fiyatsız aile çalışanlarının de gelirlerini içeriyor Bahsettiğimiz devirde proleterleşmenin devam ettiğini yani kendi hesabına çalışanlar ve fiyatsız aile çalışanlarının toplam istihdam içindeki hissesinin yaklaşık 3 yüzde puan kadarının da fiyatlı çalışanlara kaydığını hesaba katarsak gelir dağılımındaki bozulmanın Grafik 1 in gösterdiğinden de berbat olduğunu söyleyebiliriz
PEKALA HANGİ KISMIN GELİRİ NE KADAR ARTTI
Gelir dağılımındaki değişimler kıymetli zira gelir dağılımının bozulduğu bir ortamdaki büyüme halkın geneline tam olarak yansımıyor Gerçekten Grafik 2 ye nazaran de tüketici enflasyonundan arındırılmış işgücü ödemeleri 2016 1Ç den 2019 4Ç ye yalnızca yüzde 10 9 artarken pandemi periyodunda 2019 4Ç 2021 1Ç yüzde 1 3 düşmüş Dikkat edin bu devirde nüfus artmaya devam ediyor dahası kendi hesabına çalışan bir küme da fiyatlı işgücünün bir modülü oldu Tıpkı devirde 2016 1Ç 2021 1Ç yeniden TÜFE den arındırılmış brüt işletme artığı karma gelir tam yüzde 43 4 artmış Üstelik bu artışın yarıya yakını da pandemi periyodunda gerçekleşmiş
Aslında halkın genelinin cebine yansımayan büyüme vatandaşın memnuniyetsizliğine yansıyor Mesela son periyotta büyümenin bahçeşehir escort emekten çok sermaye kesitine yaradığını gösteren bir diğer gösterge TÜİK in itimat endeksleri TÜİK ekonomik inanç endekslerini oluştururken hem yöneticilerle hem de tüketicilerle anket yapıyor Tüketici eğilimine dayalı yani halkın geneline sorularak oluşturulan endekse nazaran Grafik 3 mavi çizgi Türkiye 2018 de krize girmiş ve bir daha da dar boğazdan çıkamamış Halbuki iktisada yöneticilerin penceresinden bakıldığında farklı bir tablo var İmalat endüstrinde faaliyet gösteren işyerlerinin üst seviye yöneticileriyle yapılan anketlere dayalı gerçek kesim inanç endeksine nazaran iktisat pandemi dışındaki birkaç ayı saymazsak 2018 sonrasında yavaş yavaş toparlanmış
Greenwich Üniversitesi İktisat ve Memleketler arası İşletmecilik Kısmı Öğretim Üyesi
Yazının tamamı burada