De-Fi Dersleri XI – ETH AVAX BTC Para Politikası
Bu yazımda üç büyük Coin’i para siyasetleri açısından değerlendirmeye çalışacağım. Burada para siyaseti sözünü karşılaştırma yapmak maksadıyla kullandığımı belirtmek isterim. Öncelikle bu 3 COİN para değildir. Şu halleriyle yalnızca varlıktırlar.
Para olmaları için: Değer saklama aracı olmaları ve Değişim aracı olmaları gerekmektedir. Mevcut durumda yalnızca kıymet saklama aracıdırlar. Bu yüzden 3 COİN para değil varlıktır.
Başlayalım.
BTC
Dolaşımdaki BTC sayısı (07.11.2022) 19,200,625 adettir.
Günlük 900 BTC yaratılmaktadır.
21 milyon BTC gayesinin şu an % 91.4 ‘i tamamlanmıştır.
Her yıl 4 yılda bir yapılacak halving ile 2140 yılında gayeye ulaşılması beklenmektedir.
Kaynak: https://buybitcoinworldwide.com/how-many-bitcoins-are-there
Gelelim BTC’in sahipleri ortasında dağılımına
Kaynak:https://bitinfocharts.com/en/top-100-richest-bitcoin-addresses.html
BTC adreslerinin %2.1’i, yaratılan BTC’nin %93.8’ini ellerinde tutmaktadırlar. Biraz daha karamsar olmak isterseniz bir alt satırı yorumlarsınız. BTC adreslerinin %0.35‘i, yaratılan BTC’nin %83.86‘ini ellerinde tutmaktadırlar. (Ölü cüzdanlar, bir kişinin birden fazla cüzdan yaratması, bu adreslerin borsalara ilişkin olması….vs üzere durumlar var. Ama elimizdeki en sağlıklı data bu.)
Şimdi düşünelim. BTC’nin çıkış noktası, merkez bankalarının ve bankaların para yaratımındaki rolüne karşı bir eleştiriydi. BTC kısıtlı bir biçimde yaratılacaktı ve herşey kitabına uygun ilerleyecekti. Beğenilen hoş, mevcut durumda BTC yaratımı başlangıçta belirtilen kurallar çerçevesinde ilerliyor. BTC arzı hakikaten hudutlu. Bu BTC’yi bir yatırım aracı haline getiriyor ancak mübadele aracı olması için daha geniş kısımlar tarafından süreç gayesiyle kullanılmasının yaygınlaştırılması lazım. Bu haliyle BTC yalnızca bir yatırım maksadıyla kullanılan bir VARLIK’tır. PARA değildir.
AVAX
Avalanche ağının temel para ünitesi olan AVAX’ın para siyaseti Validatörlere yapılan ödemeler üzerinden şekillenmektedir. Avalanche ağı, POW yerine POS’u kullanmaktadır. POW’ da blok açılışı karşılığında madencilere ödenen fiyat, POS’da ellerinde bulunan AVAX’ları sisteme kitlemeleri karşılığı validatörlere verilen mükafata denk düşmektedir.
[ Not: Emin Gün SİRER beyefendi, Avalanche sistemini “PoS+DAG+Avalanche” olarak tanımlamaktadır. Hasan bey’in yazısı da okunmalı. ]
[ Proof-of-uptime and Proof-of-responsiveness ]
AVAX’ın whitepaper dökumanına şu linkten ulaşabilirsiniz.
Toplam AVAX arz hedefi 720 milyon. Yaratılan AVAX’ların tümünün 1 yıllığına stake edildiği durumda, 20 sene içerisinde 720 milyon rakamına ulaşılıyor.
Şu an yaklaşık 300 milyon AVAX sirkülasyonda bulunuyor. Staking rasyosu %60 düzeyinde görülüyor. Şu ana kadar yakılan avax fiyatı da aşağıdaki siteden takip edilebilinir.
Kaynak:https://burnedavax.com
Şöyle bir karşılaştırma yapmak isterim. 02.11.2021 tarihinde AVAX yazısını yazdığımda
dolaşımdaki AVAX : 268 milyon iken yakılan toplam AVAX 1.375.515 imiş
şu an ise sirkülasyondaki AVAX : 300 milyon iken yakılan toplam AVAX 2.012.847 .
1 yıl içerisinde 32 milyon AVAX dolanıma girerken 600 bin AVAX yakılmış. İçine girdiğimiz ayı dönemini da göz önünde bulundurarak bir yorum yapmıyorum.
Kaynak:https://github.com/hsk81/avalanche-stakes
Avax’ın şahıslar ortasında dağılımına ait sağlıklı bir grafik bulamadığım için Hasan bey‘in uzun vakittir çalışdığı projeden bir data paylaşıyorum. Bu grafik stake edilen AVAX ların birçoklarının aşikâr başlı validatörlerde olduğunu gösteriyor. Avascan sayfasındaki 100 varlıklı cüzdan incelendiğinde toplam AVAX’ların %35’ine sahip oldukları anlaşılıyor. ( Burada Foundation’da bulunan cüzdanların olduğunu da belirtmek gerekiyor)
Sonuç olarak, AVAX’ın sav ettiği kadar arzını sınırladığını bu bilgiler ışığında göremiyorum. Benzeri biçimde mübadele aracı olması için daha geniş kısımlar tarafından süreç emeliyle kullanılmasının yaygınlaştırılması lazım görülüyor. Subnetler ve yaptığı yeni iştiraklerle daha geniş bir kitleye ulaşmaya çalışması AVAX’ın yolunun açık olduğunu gösteriyor.
ETH
https://ethereum.org/en/whitepaper/
Whitepaper üzerinde uzun devirli ETH yaratımı projeksiyonu(büyüme) üstteki üzere gösterilmiştir. Ethereum ağının POS’a geçmesiyle birlikte uzun vakittir lisana getirilen “arzı kısıtlı varlık” yaklaşımına bir adım daha atıldı. Birleşme öncesi günlük ortalama 13.000 ETH madenci mükafatı ve günlük ortalama 1.600 ETH staking mükafatı verilirken Birleşme sonrası, günlük ortalama 1.600 ETH yaratılacak ve böylelikle yeni ETH yaratımı %90 azalacaktır. Ortalama gaz fiyatının 16 gwei olduğu varsayımı altında, günlük ortalama 1.600 ETH yakılacak ve böylelikle ETH enflasyonu “0” olacak yada birleşme öncesinden daha az olacaktır.
15 Eylül 2022 günü Türkiye saatiyle 10:41’de Ethereum POS sistemine geçiş yaptı. Elimizde 53 günlük bilgiler var.
Kaynak: https://ultrasound.money
53 gün içerisinde yaratılan net ETH ölçüsü sadece 3.301 adettir. POS öncesinde günlük ortalama 15.271 ETH yaratıldığını düşündüğünüzde kısıtlı varlığa hakikat yaklaşıldığını görebilirsiniz.
Kaynak: https://ultrasound.money
BTC ile kıyaslandığında da önemli bir fark attığı görülüyor. (AVAX kıyaslamasını yapmıyorum. AVAX grubuna kaç sefer, circulating amount ölçüsünü tarihi olarak web sitenizde yayınlayın dedim. Ciddiye almadılar. Kimse kusura bakmasın :))
Ether dağılımında büyük hissesi borsalar paylaşmış görünüyor. Şurada Fakat ETH dağılımın başkalarında olduğu üzere aşikâr bir sayıda kulanıcının elinde olduğunu söylemek yanlışlı olmayacaktır.
ETH yaratımı uzun müddettir beklenen patikaya oturmuş gözüküyor. ETH arzı hakikaten sonlu ve bu manada BTC’ye de fark atıyor. Ayrıyeten BTC’nin çıkış noktasının karşılıklı para alışverişlerine husus olmak üzerine kurgulandığını, ETH’in ise bir çok uygulamayla insanların hayatına dokunacak bir noktaya gerçek gittiğini aklımızda çıkarmayalım. ETH muhakkak arzı sonlu bir yatırım aracıdır. Mübadele aracı olması için daha geniş bölümler tarafından süreç maksadıyla kullanılmasının yaygınlaştırılması lazım. Bunu da ethereum eko sisteminin gelişmesiyle yapılabileceğini düşünüyorum. Bu haliyle ETH yalnızca yatırım maksadıyla kullanılan bir VARLIK’tır. PARA değildir.
