Güzel ülkemiz “Benden sonra kıyamet” anlayışıyla elindeki son kuruşu ve kredi kartını limitine kadar harcayarak yazın keyfini çıkartıyor. Öte yanda da tarihi bir Omicron dalgası ortasındayız, gariban sessizce defnediliyor. Türk tıp topluluğunun önde gelen üyeleri ile yakın temas içinde olduğum için (temas o kadar yakın ki, beşi silah ruhsatı aldı, üçü de korumayla dolaşıyor), Omicron’un yalnızca özTürk kanından gelenlerde yarattığı yan etkiyi öğrendim: Sorgulama duyusunu baskılıyor, hastada “He ya..olur vallahim” duygusu hakim oluyor. Bu yan tesirin en vahim tezahürü bir kadro kanaat liderlerinin Putin’in TL ve RTE’yi ipten almak için bol dolar göndereceği yorumları. Bu öngörü o kadar eblehçe ki, şayet husus kıtlığı yaşamazsam, üstünde makale yazmayacağım.
Velakin iş bu aşağıda yazdığım makaleyi dikkatle okursanız, Putin valdesinin çeyizini de yollasa iktisadın mokoko yazgısından kurtulamayacağını çakarsınız, ya da çakmazsınız, o vakit gidin PCR testi yaptırın.
Yılın birinci altı ayında %20 tokat yiyen S&P500 Temmuz’da devasa bir ralli sergilerken, birebir periyotta tüm dünya için baz borçlanma faizi rolü oynayan ABD 10 yıl vadeli DİBS’in getirisi 70 baz puan filan düştü. Nedeni? Çok kolay, vadeli süreçler piyasaları Fed’in 2023’ün ikinci yarısında bir sefer daha faizleri indireceğini fiyatlıyor. Neden fiyatlıyor? Zira, “the addicted are worse than the rabid”…Yani alışmış kudurmuştan beterdir. İki temel mantık yanılgısı yapılıyor:
BİR, gelecek Filips Eğrisine nazaran okunuyor. Yani, ABD resesyona girerse, enflasyon da düşer anlayışı hakim.
İKİ, 2000 yılından bu yana en ufak bir piyasa mızıklanmasında derhal para basan Fed tekrar tıpkı şeyi yapacak beklentisi yaygın.
Ahh, ahh, çok aradım Wall Street’in dev fon ağalarını, “Yanlış yapıyorsunuz, sonbaharda poponuzda şemsiye açılacak..” diye yakardım, ancak bana güldüler. Neyse, bari size anlatayım kaygımı.
İlkin, bu enflasyon talep yüklü değil. Tedarik zincirlerinde kırılma, gıda-enerji şokları üzere arz-yönlü ögelerle coşuyor. En son 1970’lerde gördüğümüz bu cins enflasyonlar resesyon ortamında dahi kolay yatışmaz.
Diyeceksiniz ki, “FAO’ya nazaran, besin fiyatları bu yılın tüm karını geri verdi, Brent de $93/varile geriledi. Manşet birkaç ay içinde durulur”. Durulur, sonra yeniden çıkar. Zira, besinde temel sorun iklim değişikliği ve Ukrayna’nın kış hasatının savaş nedeniyle yetersiz kalması. Güçte ise kimse arz darlığını ciddiye almıyor. IMF’ye nazaran, dünya iktisadı 2023’te %2.5 civarında büyür, yani, güç talebi de az-çok bu orana paralel artar. Velakin, OPEC’te atıl kapasite mafiş. Yeşil iktisada dönen güç devleri de yeni yatak yatırımlarını 5 senede %50 azalttı. Yavaş büyüyen talebe yetişecek arz dahi kıt. Aslında, kışın Putin Ukrayna Savaşı’nda taraf olmaktan caysın diye Avrupa’ya doğal gazı kesecek, fiyat iki misline çıkacak. Kolay bir iktisat kuramını naçizane hatırlatayım. Doğal gaz, petrol ve kömür kısmi olarak ikame eserlerdir. Yani, birinin fiyatı arttığında ötekine talep artar. Özetle güç fiyatlarında kalıcı bir gerileme beklemek pek akılcı değil.
Ama, büyük cehaleti en son bıraktım: ABD’de enflasyon en az 1.5 yıl geçmişe göre “çok yüksek kalacak”. Bu türlü ortamlarda beklentilerin nasıl bozulduğunu Türkiye’den bilmeleri gerekir dev fon ağalarının. Ne demek istiyorum? Şu anda TL %20 bedel kazanıp, küresel güç fiyatları %20 düşse, enflasyon canavarının umurunda olmaz, zira artık iktisadın aktörleri enflasyonun daima yükseleceğine kanaat getirdiler. Yarına ilişkin tüm fiyat ve fiyat planlamaları yükselecek enflasyona uyarlandı. ABD de birebir noktada.
Devam edeyim, Fed ve AMB resesyondan tırsmaz. Zira, çok klasik bir hastalıktır, tedavisi de kolaydır. Fed ve AMB resesyonla birlikte gelen mali krizlerden tırsar. Lakin, piyasalarda mali kriz işareti yok. Tersine, dedim ya riskli varlıklar tekrar ralli yapıyor. Çin’de konut krizi, Gelişmekte Olan Ülkelerin (GOÜ) kırılgan olanlarında da ödemeler istikrarı darboğazları var, ancak bunların küresel düzleme yayılıp ABD’ye sirayet etmesi benim hastalıklı dimam için dahi çok fantazi bir senaryo olur. Öte tarafta, Fed enflasyon beklentileri katılaşırsa, maksada indirmek için ekonomiyi çok ağır bir sakinliğe sokmak zorunda kalacağını çok uygun biliyor. Kurumsal hafıza Carter enflasyonu ve akabinde lider Volcker’in onu düşürmek için elinde balyozla ekonomiyi un-ufak ettiğini çok uygun hatırlıyor.
Sadede gelirsek, Fed 2023 yılı boyunca faiz artıracak. Durun, daha bitmedi…2024 ve 2025 yılında da faiz indirimi yok.
Her sene TCMB swapları ve ticari krediler hariç $50 milyar borcu yenilemek zorunda olan hoş Türkiyem en az 2 yıl boyunca gitgide yükselen finansman maliyetlerinin altında ezilecek.
Fazla derine girip Omicron bulaşmış amigdalaları çok yüklememek için kısaca ekleyeyim: Dolar Endeksi’nde düzeltme olabilir, ancak trend yükseliş sürecek. Sebebi de çok kolay. Fed’in bilanço daraltması global dolar arzının daralması manasını taşır. GOÜ mötüne kadar dolar borçlu, MB rezervlerinin %60’ı dolar, dünya ticaretinin de %65’i. Bilanço daraltma ısınan motorda suyun azalması vaziyetleri. Arıza yapacak dünya finansal sistemi, herkes dolara sığınacak.
Üfff…çağın ötesinde olmak ne güç? Öylesine yalnızım ki.. Dün akşam Jay’i (Powell) arayıp Facetime’da dertleştim. Elinde viski kadehi, gözleri yaşlıydı. “Ne yapayım koçum?” diyordu. “Bu Bernanke ve Yellen #+½{‘larının başıma ördüğü çorabı çıkartamıyorum. Kimseyi Fed’in artık onları kurtarmayacağına ikna edemiyorum”. “Boşver” kanka dedim, “Paraya tapan, paranın cehenneminde yanar. Sen ver bir 100 puan, yetmezse, bir 100 daha, sonra bir 100 daha, anyayı konyayı anlasınlar.”
FÖŞ
FÖŞ-ANALİZ: Cumhurbaşkanlığı yarışında hangi aday önde?
Şahap Kavcıoğlu Hem Özel Bölümü Yaktı, Hem AKP’yi!
Ha Çömez, ha Yeşilada! İkisi de FETÖ kaynaklı iftiralarla karşınızda..
