Küresel piyasalar, İsrail-Filistin çatışmasının tesiri altında karmaşık bir haftayı geride bıraktı.
Küresel piyasalar, ABD’de enflasyonun iddiaların üzerinde artış göstermesiyle birlikte ABD Merkez Bankası’nın (Fed) gelecek periyot siyasetleri hakkında artan belirsizlikler ve İsrail-Filistin çatışmasının daha geniş bir bölgeye yayılma potansiyeli taşıması kaygısıyla karışık bir haftayı geride bıraktı.
Gelecek hafta, gözler Fed Lideri Jerome Powell’ın yapacağı konuşmanın yanı sıra ağır data akışı ve bölgeye dair haberlere çevrildi.
Küresel ekonomilerde bir müddettir enflasyon ve resesyon ortasındaki ikilem belirsizliğini sürdürürken, halihazırda devam eden Rusya-Ukrayna savaşı ve İsrail-Filistin çatışmasının varlık fiyatları üzerinde tesirli olduğu gözlemleniyor.
Fed, enflasyonla uğraşta “şahin” adımlar atmış olmasına karşın iş gücü piyasasındaki sıkı duruşun devam etmesi ve enflasyonun beklentilerin üzerinde seyretmesi, bankanın gelecek devir siyasetlerine dair belirsizlikleri artırıyor. Ayrıyeten, geçen hafta Fed yetkilileri tarafından yapılan açıklamalar da karışık bir tablo ortaya koydu.
Fed yetkilileri, haftanın başında enflasyon bilgileri öncesinde “güvercin” açıklamalarda bulundu. Fed Lider Yardımcısı Philip Jefferson, Federal Açık Piyasa Komitesinin (FOMC) gerektiğinde uygulanabilecek ek siyaset sıkılaştırmasının kapsamını değerlendirirken, “dikkatli bir biçimde ilerleyecek pozisyonda olduğunu” tabir etti.
Atlanta Fed Lideri Raphael Bostic ise faiz oranlarının daha fazla artırılmasına gerek olmadığını ve para siyasetinin enflasyonu yüzde 2 amacına geri getirecek kadar sıkı olduğunu düşündüğünü lisana getirdi.
Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) Eylül ayında piyasa beklentilerini aşan bir biçimde aylık bazda yüzde 0,4 ve yıllık bazda yüzde 3,7 artış göstermesinin akabinde Fed yetkilileri “şahin” tonlu açıklamalara geri döndüler. Boston Fed Lideri Susan Collins, son enflasyon bilgilerinin fiyat istikrarını düzeltilmesi gereken “düzensiz” bir duruma işaret ettiğini belirtti.
FED TEMKİNLİ İLERLİYOR
Collins, Fed’in enflasyonu yüzde 2 maksadına geri getirmek için faiz oranlarını artırma ihtimalinin olduğunu yineledi, lakin şimdi daha fazla sıkılaştırmayı masadan kaldırmayacaklarını söz etti. Hafta içinde açıklanan Fed’in toplantı tutanakları, ekonomik görünüme ait yüksek belirsizlik nedeniyle Fed’i temkinli bir yaklaşım benimsemeye ittiğini ortaya koydu.
Tutanaklarda, tüm Fed yetkililerinin “dikkatli bir biçimde ilerleyeceklerine” dair birebir görüşte olduğu belirtilirken, para siyasetinin bir müddet daha sıkı tutulması gerektiği konusunda enflasyonun sürdürülebilir bir biçimde gayeye yaklaştığından emin olunana kadar hemfikir oldukları kaydedildi.
İsrail-Filistin çatışmasının yarattığı tedirginlikle birlikte, Marakeş’teki Dünya Bankası-Uluslararası Para Fonu (IMF) Yıllık Toplantıları sırasında yapılan açıklamalar da yatırımcıların ilgisini çekmeye devam ediyor.
Hindistan’ın başkanlığında 12-13 Ekim tarihlerinde Fas’ın Marakeş kentinde gerçekleştirilen G20 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Liderleri Toplantısı’nın sonuç bildirisinde, global ekonomik görünümün istikrarsız ve giderek farklılaştığının altı çizildi.
IMF Lideri Kristalina Georgieva, bu hafta yaptığı açıklamada, piyasaların uzun müddet yüksek faizlere alıştığını, fakat finansal şartların keskin bir sıkılaştırmaya gitmesinin risk teşkil ettiğini vurgulayarak, “Bu nedenle güçlü bir mali kontrol gereklidir.” dedi.
ALTININ ONSU SON YEDİ AYIN EN GÜÇLÜ HAFTALIK YÜKSELİŞİNİ KAYDETTİ
Analistler, Rusya-Ukrayna savaşının yanı sıra İsrail-Filistin çatışmasının da başlamasının akabinde İsrail’in Suriye’ye yönelik saldırısının Şam ve Halep’teki milletlerarası havalimanlarının eş vakitli olarak hizmet dışı kaldığı haberinin yayılmasıyla, çatışmaların daha da geniş bir coğrafyaya yayılma telaşlarının emtia fiyatlarını etkilediğini tabir etti.
Orta Doğu’da yükselen tansiyonun akabinde İsrail’in talebi üzerine ABD’li güç şirketi Chevron, Doğu Akdeniz’deki Tamar gaz alanında üretimi durdurduğu için Avrupa’da doğal gaz fiyatları son bir haftada yüzde 50’ye yakın bir artış kaydetti.
Bu yıl yaşanan arz badirelerinin akabinde İran’ın piyasaya sağladığı petrolün, petrol fiyatlarını baskılayan bir etken olduğunu vurgulayan analistler, İsrail ile Filistin ortasındaki tansiyon nedeniyle İran’a mümkün bir ambargonun petrol fiyatlarına tesirinden tasa edildiğini bildirdi.
BRENT PETROLDEN DİKKAT ÇEKEN YÜKSELİŞ
Brent petrolün varil fiyatı, haftayı yüzde 7,2’lik bir artışla 90 dolar düzeyinden kapatırken, son 8 ayın en güçlü haftalık kapanışını gerçekleştirdi.
ABD’de açıklanan enflasyon bilgilerinin beklentilerin üzerinde gelmesine karşın jeopolitik risklerin artması, yatırımcıların “güvenli liman” olarak gördüğü altına olan talebi de artırdı. Altının ons fiyatı, yüzde 5,5’lik bir artışla haftayı 1.932,9 dolardan tamamlayarak son 7 ayın en güçlü haftalık yükselişini kaydetti.
Bu gelişmelerin akabinde ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi geçen hafta yaklaşık 17 baz puanlık bir düşüşle yüzde 4,62 düzeyinden kapandı, dolar endeksi ise haftalık bazda yüzde 0,5 artışla 106,6 düzeyinden haftayı tamamladı.
NEW YORK BORSASI’NDA KARIŞIK BİR SEYİR İZLENDİ
ABD’de iş gücü piyasasındaki sıkı duruşun sürmesi ve enflasyon datalarının beklentilerin üzerinde gelmesi nedeniyle Fed’in para siyasetlerine dair soru işaretlerinin artması sonucu, New York Borsası haftayı karmaşık bir seyirle tamamladı. Gelecek hafta için Fed’in “Bej Kitap” raporu ve Fed Lideri Powell’ın yapacağı konuşmanın yatırımcıların odak noktasına yerleştiği belirtiliyor.
Analistler, Üretici Fiyat Endeksi’nin Eylül ayında aylık bazda yüzde 0,5 ve yıllık bazda yüzde 2,2 artışla beklentileri aşmasının akabinde Tüketici Fiyat Endeksi’nin de kestirimlerin üzerinde artış göstermesi nedeniyle Fed’in gelecekteki adımlarının nasıl olacağı konusundaki belirsizliğin arttığını söz ediyorlar. Ayrıyeten, Michigan Üniversitesi tarafından açıklanan tüketici itimat endeksi dataları de enflasyon beklentilerinin yükseldiğini gösterdi.
ABD’li tüketicilerin kısa vadeli enflasyon beklentileri, ekim ayında yüzde 3,2’den 3,8’e yükselerek mayıs ayından bu yana en yüksek düzeyini kaydetti. Bu oran, Kovid-19 salgını öncesindeki iki yılın yüzde 2,3 ila 3 aralığının üzerinde gerçekleşti.
Ayrıca, ülkedeki tüketici inanç endeksi ekimde aylık bazda 5,1 puan düşüşle 63 düzeyine gerileyerek piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti.
YELLEN’DEN ‘YUMUŞAK İNİŞ’ SENARYOSU
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, Fas’ın Marakeş kentinde düzenlenen Dünya Bankası-IMF yıllık toplantıları sırasında yaptığı basın toplantısında, ABD iktisadının âlâ bir rotada olduğunu belirterek, “ABD iktisadı için temel senaryonun yumuşak iniş olduğunu düşünüyorum.
Buna yönelik riskler alışılmış ki var ve global şoklar bu riskler ortasında. Yumuşak inişin kesin olacağını söylemiyorum fakat bunun en beklenen rota olduğu istikametindeki niyetim devam ediyor.” dedi.
Ayrıca, ABD’nin büyük bankaları üçüncü çeyrek bilançolarını açıklamaya başladı. Haftanın son süreç gününde açıklanan bilançolara nazaran, JPMorgan Chase’in net karı bu yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın birebir periyoduna kıyasla yüzde 35, Citigroup’un yüzde 2 ve Wells Fargo’nun yüzde 61 arttı.
JPMorgan Chase’in beklenenden daha güzel finansal sonuçlar açıklamasının akabinde şirketin payları yüzde 2’ye yakın bir artış gösterirken, Wells Fargo’nun payları de yüzde 3’e yakın bir bedel yarar kaydetti. Citigroup ise süreç gününün birinci saatlerinde yükseliş kaydetti, lakin kapanışta yüzde 0,2 oranında geriledi.
Ayrıca, ABD’li uçak üreticisi Boeing’in payları, üretim yanılgısına ait kontrollerin genişletildiğine dair haberlerin akabinde yüzde 3’ün üzerinde bir düşüş yaşadı.
Bu gelişmeler sonucunda geçen hafta, New York borsasında Nasdaq endeksi yüzde 0,18 oranında azalırken, S&P 500 endeksi yüzde 0,44 ve Dow Jones endeksi yüzde 0,79 oranında bir paha karıyla haftayı tamamladı.
Önümüzdeki hafta ise bilgi takviminde çeşitli ekonomik göstergeler bulunmaktadır. Pazartesi günü New York Fed Sanayi Endeksi, Salı günü perakende satışlar, sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranı, Çarşamba günü konut başlangıçları, inşaat müsaadeleri ve Fed’in “Bej Kitap” raporu, Perşembe günü ise Philadelphia Fed İmalat Endeksi, CB Öncü Göstergeler Endeksi, haftalık işsizlik maaşı müracaatları ve ikinci el konut satışları bilgileri takip edilecektir.
AVRUPA BORSALARINDA DA KARIŞIK BİR SEYİR ÖNE ÇIKTI
Rusya-Ukrayna savaşı ve Orta Doğu’da yükselen tansiyonlar sonucu Avrupa borsalarında geçen hafta karışık bir seyir izlendi. Gelecek hafta ise bölge genelinde açıklanacak enflasyon dataları yatırımcıların odak noktasında olacak.
Analistler, Avrupa’nın enflasyon ve resesyon ikilemi ile karşı karşıya olduğunu vurgulayarak, bölge iktisadına yönelik artan telaşlar ve doğal gaz tedarikindeki meseleler nedeniyle pay piyasalarında risk iştahının azaldığını tabir etti.
Dünya Bankası-IMF Yıllık Toplantıları sırasında İngiltere Merkez Bankası (BoE) Lideri Andrew Bailey, para siyasetinin sıkı olduğunu ve sıkılaşmanın devam edeceğini belirterek, enflasyonda somut bir gerileme yaşanmasına karşın amaçlara ulaşmak için yapılması gereken işler olduğunu söz etti.
Almanya Merkez Bankası (Bundesbank) Lideri Joachim Nagel ise Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) faiz artırımlarının enflasyonla uğraşta tesirli olduğunu ve Almanya’da enflasyonun düşüş eğiliminde olduğunu lisana getirdi.
ECB’nin geçen ay yaptığı para siyaseti toplantısının tutanaklarına nazaran, ECB İdare Kurulu üyeleri ekonomik büyüme tasalarının arttığını ve büyük çoğunluğunun 25 baz puanlık faiz artışını desteklediğini gösterdi.
Ayrıca, ECB’nin ağustos ayına ait Tüketici Beklentileri Anketi sonuçlarına nazaran, Avro Bölgesi’ndeki tüketicilerin 12 ay için ortalama enflasyon beklentisi ağustosta yüzde 3,4’ten 3,5’e, gelecek 3 yıl için enflasyon beklentisi de yüzde 2,4’ten 2,5’e yükseldi.
Geçen hafta, avro/dolar paritesi yüzde 0,7 oranında bir düşüşle 1,0511 düzeyinden kapanarak Kasım 2022’den bu yana en düşük haftalık kapanışını gerçekleştirdi. Bu devirde Almanya’da DAX endeksi yüzde 0,28, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 0,80 azalırken, İtalya’da MIB 30 endeksi yüzde 1,53 ve İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 1,40 oranında bir artış kaydetti.
Gelecek hafta için Avro Bölgesi’nde dış ticaret istikrarı, İngiltere’de işsizlik oranı, Almanya ve Avro Bölgesi’nde ZEW endeksleri, Avro Bölgesi ve İngiltere’de enflasyon bilgileri, Almanya’da ÜFE bilgileri üzere değerli ekonomik göstergeler takip edilecektir.
ASYA BORSALARINDA ÇİN DIŞINDA MÜSPET BİR SEYİR İZLENDİ
Asya borsalarında genel olarak olumlu bir seyir izlenirken, Çin Şanghay bileşik endeksi negatif bir ayrışma sergiledi. Gelecek hafta bölge genelinde açıklanacak sanayi üretimi dataları yatırımcıların odak noktasında bulunuyor.
Çin hükümetinin ekonomiyi desteklemek hedefiyle attığı adımlara karşın ülkenin iktisadına ait tasalar hala devam ediyor. Geçen hafta açıklanan bilgilere nazaran, Çin’de Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık bazda değişmezken, yıllık bazda yüzde 2,5 oranında bir azalış kaydetti ve beklentilerin altında kaldı. Ayrıyeten, ülkenin ihracatı ve ithalatı geçen ay yüzde 6,2 oranında bir azalma gösterirken, dış ticaret istikrarı eylülde 77,7 milyar dolar fazla verdi.
Analistler, Çin’deki enflasyon bilgilerinin ülkede ekonomik aktivitenin hala yavaşladığını gösterdiğini ve bu durumun global resesyon tasalarını artırdığını söz etti.
Japonya’da ise geçen hafta açıklanan Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) eylülde aylık bazda yüzde 0,3 oranında bir azalış gösterirken, yıllık bazda yüzde 2 oranında bir artış kaydederek beklentilerin hayli altında kaldı. Ayrıyeten, çekirdek makine siparişleri aylık yüzde 0,5 oranında gerileyerek beklentileri karşılamadı. Cari süreçler istikrarı ise 2 trilyon 279 milyar yen fazla verdi.
Bu periyotta haftalık bazda Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 1,87, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 1,95 ve Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 4,26 oranında bir kıymet karı yaşadı. Lakin Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,70 oranında bir düşüş kaydetti.
Önümüzdeki hafta, pazartesi günü Japonya’da sanayi üretimi, çarşamba günü Çin’de ekonomik büyüme, sanayi üretimi, işsizlik oranı ve perakende satışlar, perşembe günü Japonya’da dış ticaret açığı, cuma günü ise Japonya’da enflasyon bilgileri üzere değerli ekonomik göstergeler açıklanacak.
TÜRKİYE, IMF TOPLANTILARINDA DİKKATİ ÇEKECEK BİR ÜLKE OLARAK GÖRÜLÜYOR
Geçen hafta BIST 100 endeksi düşüş eğiliminde hareket ederek haftayı yüzde 4,15 oranında bir azalışla 8.113,30 puandan tamamladı. Gelecek hafta Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Piyasa İştirakçileri Anketi gözlerin önünde olacak.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye’ye büyük bir yatırımcı ilgisi olduğunu ve bu ilginin son devirde bir ölçü fon akışına dönüştüğünü belirtti. Ayrıyeten, Bakan Şimşek, Dünya Bankası-IMF Yıllık Toplantıları kapsamında Almanya Maliye Bakanı Christian Lindner ile bir ortaya geldi.
Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) Başekonomisti Robin Brooks da toplantılar sırasında Bakan Şimşek’e övgülerde bulundu ve Türkiye’nin ıslahat ve düzenlemeler konusunda dengeli bir ileti verdiğini belirtti.
PİYASALARDA YÜKSELİŞ
Dolar/TL kuru haftayı bir evvelki kapanışın yüzde 0,7 üzerinde 27,7990 düzeyinden tamamladı.
Gelecek hafta yurt içi data gündeminde, pazartesi günü konut satışları, bütçe istikrarı ve özel dalın yurt dışından sağladığı kredi borcu, salı günü kısa vadeli dış borç istatistikleri ve konut fiyat endeksi, çarşamba günü milletlerarası yatırım durumu, perşembe günü memleketler arası rezervler ve döviz likiditesi, haftalık para ve banka istatistikleri ile cuma günü yurt dışı ÜFE, ziraî girdi fiyat endeksi ve TCMB Piyasa İştirakçileri Anketi üzere değerli ekonomik bilgiler takip edilecek.
BIST 100 endeksinde teknik açıdan 8.100 ve 8.000 düzeylerinin takviye, 8.200 ve 8.300 puanın ise direnç olarak öne çıkabileceği belirtiliyor.