OECD’nin son yıllarda üzerinde çalıştığı global taban kurumlar vergisi düzenlemesi, Biden idaresinden gelen dayanakla global iktisat gündemindeki yerini yine aldı.
Biden idaresinin takviyesiyle Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) asgari kurumlar vergisi çağırısının tekrar global iktisat gündemine gelmesi ve Avrupa Birliği’nin (AB) de çağrıyı desteklemesiyle bu bahiste bir mutabakat sağlanmasına yönelik beklentiler artıyor.
Dijital iktisat devlerinin yalnızca merkez binalarının bulunduğu ülkelere vergi ödemesi toplumsal reaksiyonlara neden olurken, büyük teknoloji şirketlerinin para kazandıkları ülkelerde vergi yükümlülüklerini azaltmak için kullandıkları yasal boşlukların yakında kapanması bekleniyor.
Dünya genelinde kurumlar vergisi oranları 1980’den bu yana düşüş eğilimine girerken, global iktisat önderlerinin kurumlar vergisinde minimum bir oran belirlenmesine yönelik davetlerini seslendirmeye başladığı görülüyor.
OECD’nin 2012’de bu yana üzerinde çalıştığı ve 140 ülke ortasındaki müzakereleri koordine ettiği global kurumlar vergisi düzenlemesinin, Biden idaresinden gelen takviyeyle global iktisat gündemindeki yerini tekrar alması dikkati çekiyor.
Memleketler arası muahede ile oluşturulacak yasal yerle, çok uluslu şirketlerin karlarını, “vergi cennetlerine” kaydırmasının önüne geçilebileceği ve bu şirketlerin adil olarak vergi yükünü paylaşacağı belirtiliyor.
Fransa’daki sarı yelekliler hareketi aksiyonlarında de dijital iktisat devlerinin vergilendirilmesi ve büyük firmaların vergi kaçırmalarının önlenmesi, taleplerden biri olarak öne çıkmıştı.
ABD’den global minimum kurumlar vergisi oranı için yüzde 15 önerisi
Yellen’ın global minimum kurumlar vergisi davetinin akabinde Milletlerarası Para Fonu (IMF) Lideri Kristalina Georgieva da kurumlar vergisine ait global bir mutabakat konusunda bu yıl optimist olduklarını belirterek, bunun vergi yahut ticaret savaşına girme riskinden kaçınmak için hemen gerekli olduğunu vurguladı.
Nisan ayı başında açıklanan Vergi Planı’nda ülkedeki kurumlar vergisini yüzde 21’den yüzde 28’e çıkarmayı öngören ABD Hazine Bakanlığı, geçen hafta da global taban kurumlar vergisi oranının en az yüzde 15 olması gerektiğini bildirdi. Bu oranın bir taban olduğu belirten Bakanlık, yükseltilmesi gerektiğini vurguladı.
ABD’nin önerisi, daha evvel OECD müzakerelerinde görüşülen yüzde 12,5 oranının üzerinde yer alırken, kelam konusu uygulamayla çok uluslu şirketlerin karlarının ve vergi gelirlerinin vergi oranının düşük olduğu ülkelere kaydırılmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.
Çok uluslu şirketlerin, bilhassa dijital şirketlerin, karları konusunda ülkelerin tek taraflı olarak farklı uygulamaları benimseyerek hayata geçirmesi dikkati çekmişti. Fransa bu alanda öncü olurken, AB’nin de vergi kaçırmakla suçlanan büyük şirketlerin dijital gelirlerine yüzde 3 vergi getirme planı bulunuyordu.
AB ülkelerinde, bilhassa dijital vergi konusunda, ABD’nin kendi şirketlerini korumak için misilleme yapacağı kaygısıyla fikir ayrılıkları oluşmuştu. Avrupa’nın en büyük iktisadına sahip Almanya, OECD’nin öncülüğünde bir milletlerarası muahedeyi bekleyeceğini açıklamıştı.
AB’den ABD’nin davetine dayanak
Fransa ve Almanya üzere AB ülkelerinden de ABD’nin global taban kurumlar vergisi davetine dayanak gelirken, kurumlar vergisinin düşük olduğu ve “vergi cenneti” olarak isimlendirilen İrlanda üzere ülkeler bu davete karşı çıkıyor.
Fransa, Almanya ve İtalya, yeni teklifin milletlerarası bir muahedeyi temmuz ayına kadar imzalamak için düzgün bir temel olduğunu savunuyor. Almanya ve Fransa’nın milletlerarası şirketler için minimum yüzde 21 vergi uygulanmasını önerdiği biliniyor.
Öte yandan, OECD’nin yaklaşık 10 yıldır devam eden “küresel adil vergi” çalışmasının akabinde G7 kümesinin, Facebook, Apple, Amazon ve Google üzere dünyanın en büyük şirketlerinin vergilendirilmesi konusunda mutabakata yakın olduğu belirtiliyor.
Son olarak Financial Times’ta yer alan habere nazaran, G7 kümesi, farklı ülkeleri kapsayan tek tip bir kurumlar vergisi konusunda mutabakata varmaya yaklaştığı kaydediliyor.
OECD tarafından gözden geçirilmesi beklenen son mutabakat üzerinde resmi yetkisi olmasa da G7 ülkeleri ortasında muahedenin, yakın periyotta global bir mutabakatın önünü açacağı belirtiliyor.
Vergi gelirlerinde yıllık 500 milyar doları aşan bir kaybın önlenmesi amaçlanıyor
Adil, sürdürülebilir ve çağdaş bir memleketler arası vergi sistemi için OECD, G20’nin tavsiyesiyle çok uluslu şirketlerin hudut ötesi süreçlerde vergi düzenlemelerini ihlal etmesinin önüne geçmeyi hedefleyen Matrah Aşındırma ve Kar Kaydırma Hareket Planı (MAKA) üzerinde 2012’den beri çalışıyor.
Google ya da Facebook üzere şirketlerin İrlanda üzere vergi avantajı olan ülkelere merkez binasını kurarak burada düşük vergi ödediği biliniyor. Bu firmalardan vergi alamayan hükümetlere kamuoyu baskısının ise her geçen gün artıyor.
Vergi gelirlerinde yıllık 500 milyar dolardan fazla kaybı önlemeyi hedefleyen MAKA Hareket Planı, memleketler arası hukuk kuralları çerçevesinde çok taraflı tahlil üretme düzeneği oluşturarak vergi mevzuatını tek bir çatı altında toplamayı öngörüyor.
Hareket planı kapsamında oluşturulacak yasal tabanla, çok uluslu şirketlerin karlarını, “vergi cennetlerine” kaydırmasının önüne geçilebileceği ve bu şirketlerin adil olarak vergi yükünü paylaşacağı belirtiliyor.
Yasal tabanla birlikte, İrlanda üzere ülkelerin çok düşük kurumlar vergisi teşvikleriyle direkt yabancı yatırım çekmesinin zorlaşacağı da kaydediliyor.
Bunun yanında, OECD’nin çalışması mutabakat ile sonuçlanırsa gelişmekte olan ülkelerin milletlerarası şirketlerden toplayamadıkları vergileri toplamaya başlayacağı belirtiliyor.
“Kabul edilirse, global taban kurumlar vergisi oranı çok az fark yaratacaktır”
Peterson Milletlerarası İktisat Enstitüsü (PIIE) Kıdemli Uzmanı Gary Hufbauer, AA muhabirine yaptığı açıklamada, büyük ekonomilere sahip ülkelerin minimum kurumlar vergisine yönelik davetlerinin siyasetçiler için bir “uyanma” daveti olduğunu, bir öteki deyişle tanınan hislere hitap ettiğini, tartışmanın “vergi kaçırmayı ortadan kaldırmaya” gittiğini söyledi.
Hufbauer, “Kabul edilirse, global minimum kurumlar vergisi oranı çok az fark yaratacaktır. Bir çokuluslu şirket tarafından ödenen verginin, vergi tabanı ile vergi oranının çarpılması ve tüm vergi indirimlerinin çıkarılmasına eşit olduğunu unutmayın. Global minimum vergi oranını kabul etmeyen ülkeler, vergi tabanını azaltmak için daha fazla kesinti yaratacak, örneğin, artan fiyatlar yahut Ar-Ge için yüzde 150 kesintiye müsaade verecek yahut yeni vergi indirimleri oluşturacaklar.” dedi.
Global minimum kurumlar vergisi uygulamasının gelişmekte olan ülkeleri etkileyip etkilemeyeceğine de değinen Hufbauer, şunları kaydetti:
“Bazı gelişmekte olan ülkeler için, çok uluslu şirketleri çekmenin en âlâ yolu, düşük kurum vergileri dahil, iş dostu bir ortam sunmaktır. Bu ülkeler, ABD, AB yahut Çin’in sunduğu sübvansiyon çeşitlerini sunacak mali alana sahip değil. Global minimum kurumlar vergisi oranından şad olmayacaklar ve tesirini dengelemek için yeni kesintiler yahut vergi kredileri yaratacaklar. Bu ülkeler, OECD ülkelerinin ve IMF’nin çok az sayıdaki kalkınma araçlarından birini ellerinden alma teşebbüslerine kızacaklar.”
Yazının Kaynağına Buradan Ulaşabilirsiniz