Bloomberg’den Kerim Karakaya imzalı habere nazaran Türkiye’nin en büyük şirketlerinden kimileri, mahallî para ünitesi finansmanı için tahvil piyasasına akın ediyor ve merkez bankası düzenlemeleri kurumsal krediye erişimlerini boğduğu için ticari kredilerin maliyetinin neredeyse iki katı maliyetle borçlanmaya zorlanıyor.
Borsa İstanbul bilgilerine nazaran, firmaların borç satışları Temmuz ayından bu yana hızlanarak 21 Ekim prestijiyle 24,4 milyar liraya (1,3 milyar dolar) ulaştı ve yılın birinci yarısında toplanan toplamın yaklaşık üç katına çıktı.
Tahvil yoluyla borçlanmanın maliyeti, ortalama %18,3’lük ticari kredi oranına kıyasla Ekim ayında %36 üzere yüksek bir düzeydeydi.
Cam üreticilerinden telefon şirketlerine kadar değişen işletmelerin borca yönelmesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan hükümetinin kredileri daha küçük firmalara yahut net ihracatçılara yönlendirmeye çalışan bir ekonomik model izlemesi nedeniyle Türk kredi piyasalarındaki yeni bir bölünmenin bir yansıması.
Daha seçici borç vermeyi mecburî kılan düzenlemeler, merkez bankasının para siyasetini gevşetmeye yönelik gibisi görülmemiş bir baskısını dengeliyor ve bu yaklaşım Türkiye’yi enflasyona nazaran ayarlandığında dünyanın en derin negatif faiz oranları ortaya çıkıyor. Global tahvil piyasasının, isimleri olmayan yahut fahiş getiriler sunmayan şirketlere tesirli bir formda kapatıldığı göz önüne alındığında, lokal borç satışları bir can simidi halinde.
İstanbul merkezli OMG Capital Advisors şirketinin lideri Murat Gülkan “Banka kredileri bastırılırken, şirketler tahvil piyasasına koşuyor” diyor.
Gülkan, “Ancak, tahvil piyasası banka kredilerinin manalı bir kısmıyla eşleşecek kadar büyük değil” dedi.
Türkiye’de ticari kredi maliyeti, Temmuz ayında %30’a yakın bir düzeyle tepeye ulaşmasından bu yana düştü yüklü ortalama oranı olarak 10 puandan fazla düştü.
Merkez Bankası, küçük ve orta ölçekli işletmelerin bu yıl 30 milyar dolardan fazla rekor ölçüde kredi aldığını söyledi. Üç tıp faiz indirimi, Ağustos ayından bu yana 350 baz puanlık gevşeme enflasyondaki hızlanmanın %85’i geçmesine karşın siyaset faizini %10,5’e getirdi.
Ancak ultra gevşek nakdî duruşa paralel olarak, merkez bankası ucuz sermaye tahsisini ihracatçılara ve yatırım odaklı firmalara yönelten amaçlı kredilendirmeyi teşvik ediyor.
Çok Kolay Para Değil
İşletmeler ve bankacılar, iktisat genelinde krediye erişimi kolaylaştırma muhtaçlığı konusunda seslerini yükselttiler, hatta şirketler için bir finansman sıkışıklığı konusunda uyardılar.
Türkiye’nin piyasa pahasına nazaran en büyük ikinci borç veren kuruluşu olan İş Bankası’nın Genel Müdürü, bankaları büyük ölçüde devlet borcu tutmaya zorlayan son düzenlemelerin bilakis çevrilmesi davetinde bulundu.
İş Bankası CEO’su Hakan Ortan bu hafta yaptığı açıklamada uygulanan makroihtiyati tedbirler nedeniyle istemelerine karşın Erdoğan’ın ekonomik modeli tarafından öne çıkarılan sanayileri destekleyememe noktasına geldiklerini söyledi.
Krediye ulaşım zorlaşınca da birtakım şirketlerin borç piyasasına dönmekten öteki seçenek kalmıyor.
Gülkan, “Şirketlerin yüksek teminatlı bankacılık münasebetlerinden toplu olarak uzaklaşmaları ve örneğin emeklilik fonları üzere teminatsız şartlar altında borç almaları yeterli bir fikir değil” dedi.
Bloomberg