Yıla güçlü bir ivmeyle başlayan dünya iktisadı, birinci darbeyi Ukrayna Savaşı’dan yedi. Yıl boyunca süregelen Fed ve AMB başta merkez bankalarının faiz artırımları da ekonomik aktiviteyi örselemeye başladı. Çin’de önüne geçilemeyen Covid-19 salgını nedeniyle sık sık büyük üretim merkezlerinin karantinaya alınması da Asya devini yavaşlattı, ve tedarik zinciri boyunca fiyat şokları yayılmasına neden oldu. Artık, 2023 yılı boyunca global iktisadın kapasitesinin çok altında bir süratte seyredeceği konusunda uzmanlar ortasında görüş birliği var.
Öte yanda, büyük dünya ekonomilerinden gelen bilgiler resesyonun şimdi başlamadığı tarafında. ABD iktisadı 3Ç2022’de birinci yarı daralmasını geride bıraktı. Avrupa’da ise güç şokuna karşın 3Ç’de cüzi de olsa %0.2 Ç/Ç GSYH büyümesi kaydedildi.
Ancak bu bilgiler gerçek vaktin gerisinden geliyor. Dünya iktisadının arz tarafında hareketliliği ölçen en yeni gösterge, SP Küresel (eski Markit IHS) ve JP Morgan tarafından derlenen aylık bileşik PMI. Yani, Tedarik Yöneticileri Eğilim anketi. Bu ankette manşet bedelin 50’nin altına düşmesi ekonomik faaliyetin daraldığı manasına geliyor. Cuma günü yayınlanan Ekim PMI’da aylık bazda 0.6 puan gerileyerek 49 olarak rapor edildi.
Yani, Ağustos, Eylül ve Ekim’de küresel ekonomik faaliyet daraldı. Anketin ayrıntılarında işdünyası inancının 28 aylık taban yaptığını görüyoruz.
Siparişlerden ölçülen global ticaret hacmi de daralmayı sürdürecek. İstihdam pazarı hala güçlü ki, nakdî sıkılaştırmanın sürmesi tarafında kanıt teşkil eder. Daha da berbatı, girdi ve çıktı enflasyonunun A/A hızlandığını da gördük.
Anket raporuna nazaran, yavaşlamanın nedenleri, enflasyon baskıları ve jeo-plitik risklerin tırmanması.
Ülke bazında PMI’lar ABD, Birleşik Krallık, Çin, Euro-bölgesi, Rusya, Avustralya ve Kazakistan’da resesyona işaret etti. Olumlu yanda, Japonya, Hindistan ve Brezilya’da ekonomik faaliyet hızlanıyor.
Sektör bazında ise kurumsal hizmetler, finansal hizmetler ve orta malı üretiminde daralma var. Bilhassa finansal hizmetler ve orta mallarında daralma besbelli. Öbür dallardan tüketim mal ve hizmetleri ve yatırım malları üretimi resesyona direniyor.
Anketi yorumlayan JP Morgan Küresel Ekonomisti Bennett Parrish’e nazaran yılın kalan aylarında PMI’da gevşemenin sürmesi çok muhtemel.
Burak Köylüoğlu yazdı: Dünya İktisadında Siyah Kuğular Kanatlanıyor!
Erda Gerçek’le piyasalarda GERCEK: Bilanço daraltmanın görünmez eli
Tarım dışı istihdam Fed’in frene basmasına engel
