Cuma günü ABD’de açıklanan FED’in favori enflasyon gösterisi olan PCE uzun bir ortadan sonra gerileyerek enflasyonda en berbatı geride mi kaldı sorusunu gündeme taşırken, haftabaşı Almanya’da açıklanan beklentilerin epey üzerinde enflasyon, piyasaların olumlu havasını törpüledi. Dün Mayıs ayına yönelik Euro bölgesinde açıklanan tüketici fiyatları da yıllık bazda %8,1 ile %7,7 olan beklentinin üzerinde artış kaydederek âdeta ışıkları Avrupa Merkez Bankası’na (ECB) çevirdi. Güç ve besin hariç sayının da yıllık olarak %4,3 ile epeyce yüksek bir artış kaydettiğini görüyoruz.
Almanya’nın 1922 yılında yaşadığı hiperenflasyon deneyimi nedeniyle enflasyona karşı önemli mânâda hassas olduğunu biliyoruz. Bu minvalde, ECB’nin de erken bir faiz artırımına soyunabileceği beklentisi her geçen gün daha da artıyor. Piyasaları birinci atılımın Temmuz ayında yapılmasını beklerken, EUR’nun dolar karşısında 1,07’li düzeylerde seyri devam ediyor. EUR’da 1,0840 düzeyi aşılmadan hamle yapmak istemiyoruz.
Petrol fiyatlarına dün bültenimizde geniş bir yer ayırdık. Bilhassa, Avrupa Birliği başkanlarının, Rusya’nın ham petrol ithalatına yıl sonuna kadar tam olarak uygulanacak bir ambargo üzerinde anlaştığı tarafında haber, kuzey denizi petrolü Brent’in varil fiyatını 123 dolar düzeyine kadar itmişti. Dün akşam saatlerinde, Wall Street Journal (WSJ) haberine nazaran, OPEC+’nın Perşembe günkü düzenlenecek toplantısı öncesinde, Rusya’nın karar sürecinden çıkarılmasının planlandığını tez etti. OPEC ile Rusya birlikte OPEC+ temsil ediyor. Rusya’nın karar alma sürecinden çıkarılması ve bu haberin Perşembe günü teyit edilmesi, petrol fiyatlarını seyri üzerinde bariz bir tesir doğurabileceğini düşünüyoruz. Bu sabah Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı, mevcut üyelerin daha fazla üretim artışına gidebileceği haberi ile 116 dolar düzeyinin altına geriledi.
Türk mali piyasaları ise dün göreli olarak sakin bir seyir izledi. USDTRY kuru 16,40 düzeylerinde yatay bir seyir izlerken, borsa cephesinde ise enflasyona karşı yükseliş amansız bir halde devam ettiğini gördük. BIST100 endeksi, aşağıdaki grafikten de görülebileceği üzere, enflasyondan müdafaa arayan mahallî yatırımcıların alımları ile dünyadaki önde gelen tüm borsaları geride bıraktı. Dolar bazında borsa yerinde saysa da, TL bazında sene başına nazaran %37 getiri ile açık orta önde koşuyor.
Dün, TÜİK Nisan ayı dış ticaret datalarını açıkladı. Buna nazaran, ihracat %24,6 artışla 23,4 milyar dolar, ithalat ise %35,0 artışla 29,5 milyar dolar oldu. Bu sonuçlarla birlikte, dış ticaret açığı Nisan’da 6,1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Geçen yılın birebir ayına nazaran 2 kat açık! Yılın birinci 4 ayında ise dış ticaret açığı da 32,6 milyar dolar ile yeni bir rekor daha kırmış oldu.
İnsan ister istemez sormadan da edimiyor. Çin yahut Japonya üzere ihracat, ihracat, ihracat sloganı ile yola çıkarak her ay dış ticaret rekoru kırmış olmak bir yerde bir şeyler yanlışlı olduğunu bize anlatıyor! Bu tabloda bilhassa global bazda artan güç fiyatları ve ziraî emtialar değerli bir rol oynarken, TL’nin gerçek negatif getirisi de göz arkası edilmemelidir. Petrol ve doğalgaz fiyatlarında devam eden yüksek seyir nedeniyle Türkiye’nin güç ithalatı Nisan ayında %135 artışla 7,8 milyar dolar, Ocak-Nisan periyodunda ise %173 artışla 32,8 milyar dolar oldu.
Öte yandan, Türkiye iktisadı yılın birinci çeyreğinde %7,3 büyüdüğü açıklandı. Takvim ve mevsim tesirlerinden arındırılmış sayılara nazaran bir evvelki çeyreğe nazaran büyüme %1,2 olarak gerçekleşti. GSYH oluşturan faaliyetler incelendiğinde, finans ve sigorta faaliyetleri %24,2 büyüme kaydederek başı çekerken, kanımca covid devrinden bu yana değeri daha da artan tarım yalnızca %0,9 artış kaydetti; inşaat bölümü ise %7,2 azaldı. Harcama tarafından büyümenin kompozisyonuna baktığımızda, özel kesim tüketimi %19,5 arttığını, ihracat %16,8 büyüdüğünü, sabit sermaye oluşumunun (yatırım) ise durduğunu görüyoruz. Daha kolay bir anlatımla, büyümenin tüketim kaynaklı olduğunu görüyoruz ve niteliğinin zayıf olduğunu istikametinde yorumluyoruz. Büyüyoruz fakat kalkınmadan! Üstte ele aldığımız yüksek dış ticaret açığının da tüketimi teşkil ettiğini düşünüyoruz.
Dün gece Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan, beklenmedik bir halde Hazine ve Maliye Bakanı Nebati, TCMB Lideri Kavcıoğlu ve İktisat Siyasetleri Şurası üyeleriyle ile sürpriz bir halde toplandı. Toplantı akabinde rastgele bir açıklama yapılmazken, artırım yağmurunun da sürat kesmeden devam ettiğini görüyoruz. NTV haberine nazaran, doğalgaz kullanımına konutlarda %30, elektrik üretiminde %16, endüstride %10 artırım yapıldı. Bu kararın direkt tesiri enflasyona, dolaylı tesiri ise büyümeye olacaktır.
Gümüş ve altının ons fiyatı yine kritik 1,855 ve 22 dolar düzeyinin altına sarktı. Aşağıdaki grafikten de görüleceği üzere, fonların gümüş kısa durumlarını artırması ve ETF büyüklüğünün azalması gümüş açısından riskin aşağı istikametli olduğuna işaret ediyor. Haftalık kapanış düzeyi bu bağlamda kıymetli olacaktır. Yükselişten kelam edebilmek ismine, her ikisinin de haftayı 22 ve 1,855 dolar üzerinde tamamlaması gerektiğinin altını çizelim.
Bitcoin, hafta başı kaleme aldığımız raporumuzda da belirttiğimiz üzere, 28,800 dolar düzeylerinin etrafında günler süren sıkışmasının üst tarafı kırarak dün 32,40 dolar düzeyinde kadar yürüdü. Teknik bir bakış açısıyla, yükselişin 34,400 dolar düzeyine kadar devam edebileceğini düşünüyoruz.
ABD’de tüketici inancı, yüksek enflasyon ve yükselen faiz oranlarının Amerikalıları ekonomik büyümeyi azaltabilecek motorlu taşıtlar ve konutlar de dahil olmak üzere büyük kalemlerini satın alma konusunda daha temkinli olmaya zorlamasıyla Mayıs ayında ölçülü bir biçimde gevşedi. ABD borsaları geceyi ölçülü düşüşle tamamlarken, yeni gün başlangıcında, Asya piyasalarında da hava modüllü bulutlu. Gösterge endeks Tokyo borsası %0,7 üstte süreç görürken, geriye kalan bölgelerde düşüş eğilimi hâkim. Çin’de bu sabah açıklanan PMI verisi (fabrika faaliyeti) ağır koronavirüs kısıtlamaları tedarik zincirlerini bozmaya ve talebi azaltmaya devam ederek, artan hammadde maliyetlerinden halihazırda baskı altında olan birtakım bölge ekonomileri için meşakkatlere yol açmasıyla Mayıs ayında yavaşladı.
Mali piyasaların gündemi bugün hayli ağır görünüyor. Ne orta takvim Haziran oldu! İçeride büyümenin öncü göstergesi imalat PMI endeksi, İstanbul bölgesi için enflasyon sayıları (İTO), dışarıda ise Almanya perakende satışlar, Euro bölgesi imalat PMI ve işsizlik, Cuma günü ABD’de açıklanacak resmi istihdam bilgileri öncesinde ABD ADP özel kesim istihdam verisi, imalat PMI ve ISM verisi takip edilebilir. Rekor enflasyon sayıları sonrasında ECB Lideri Lagarde’nin açıklamaları da merakla bekleniyor.
iktisatbank.com