Dün gözler içeride TCMB’nin olağan Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısını takip etti. TCMB, piyasa beklentilerine paralel olarak siyaset faizini 500 baz puan artırarak %35 düzeyine yükseltti. Lâkin, karar akabinde yayımlanan siyaset metninde kullanılan söz öbekleri, sıkılaştırma döngüsünün devam edeceği istikametinde algılandı: “Enflasyon görünümünde besbelli güzelleşme sağlanana kadar nakdî sıkılaştırma gerektiği vakitte ve gerektiği ölçüde kademeli olarak güçlendirilecektir.”
Karar beklentileri karşıladığı için hâliyle piyasa yansıması da olmadı. Türk pay senetlerinde son haftalarda var olan yüksek volatilite dün de korundu. Son 2 haftada %12 gerileyen ardından haftanın birinci iki günü %6 (%3+%3) yükselen sonrasında %7,1 gerileyen endeks dün kayıplarını bir nebze de olsun telafi ederek %3,2 yükseliş kaydetti. Tahterevalli misali bir inen bir çıkan borsa cephesinde yaşanan yükselişte İsveç’in NATO üyeliği protokolünün onaylanması ile yeşeren Türkiye – Batı münasebetleri üzere, düşüşte de Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Hamas için yaptığı açıklamanın tesirli olduğunu düşünüyoruz.
Temel taraftan mevzuya yaklaşırsak, Sn. Mehmet Şimşek Türkiye’nin yeni iktisat siyasetini anlatmak için adeta ayak basmadık bir coğrafya bırakmazken, Türkiye’nin dış kaynak arayışı ile Sn. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Hamas çıkışının pek de uyumlu olmadığını not düşmek gerekiyor. Türkiye’nin Ortadoğu riski ile ilgili duruşu ve tavrını da içinde bulunduğumuz sıcak günlerde belirleyici olacağını varsayım ediyoruz. ABD süratli bir formda İsrail’e silah ve asker teçhizat yığarken, Libya ordusunun gövde gösterisi de dikkatlerimizden kaçmadı. İran’ın ışığın altına oturtuluduğunu da unutmamak gerekiyor!
TCMB kararı akabinde 2 yıl vadeli gösterge bileşik faiz %33,5 düzeyini aşarak bir evvelki güne nazaran 1 puan yükselirken, USDTRY kuru kamu denetiminde her gün TL gecelik faiz kadar yükselerek 28,2 düzeyinin kapısını zorlamaya başladı. Teknik bir bakış açısıyla BIST100 endeksinde 7,550 ve 6,940 düzeylerini önemsediğimizi bir defa daha not edelim. Yabancı indinde Türkiye’nin risklerini yansıtan 5 yıl vadeli CDS risk priminin ise 417 baz puan ile gelişmeleri sakin bir halde takip etmesi ise kanımca en değerli gösterge olarak kabul edilmelidir. Daha kolay bir anlatımla, yaşanan gelişmelere yabancı yatırımcı pek de reaksiyon vermemiş.
Hazır, yabancı yatırımcıdan kelam etmişken, her hafta açıklanan TCMB ve BDDK raporlarını yakından takip ettiğimiz okurlarımız pek âlâ biliyor. Bu minvalde, 20 Ekim haftasında, menkul değer istatistiklerine nazaran, yabancı yatırımcının pay senetleri 107 milyon dolar bedelinde azalırken, tahvil tarafına ise yalnızca 8 milyon dolar giriş olmuş. Son 4 haftanın verisi bizlere pay senetleri ve tahvilden kümüle olarak 466 milyon dolar çıkışın gerçekleştiğini gösteriyor. Üstte da değindiğimiz üzere, iktisat idaresi büyük bir çaba sarf etse de, hâlâ yabancı yatırımcı ikna olmuş değil!
Bu ortada dün gece geç saatlerde TCMB’den geniş çaplı ‘sadeleştirme’ adımları geldi. Yayımlanan basın duyurusunda, bankalara birçok kalemde mecburî tutulan menkul değer tesis etme yükümlülüğü kaldırılırken, TL mevduatı teşvik etmek ismine da yeni adımlar eklendi. Kararın piyasa yansımasını krediye erişim nispi olarak rahatlayacağını, mevduat faizlerinin ise üste gideceği halinde yorumladık. Elbette, menkul değer tesis etme istikametinde zorunluluğun kaldırılması da devlet tahvili faizlerini üste itecektir.
Yurtdışı cephede ise dün gözler tıpkı içeride TCMB üzerinde olduğu üzere Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) olağan faiz toplantısında idi. ECB iddialarımıza paralel siyaset faizinde rastgele bir değişikliğe gitmeyerek 10 kere arka arda faiz artırımı akabinde (2022’den bu yana faiz oranlarını toplam 450 baz puan artırdı) ana refinansman oranı %4,5 düzeyinde sabit tuttu. Karar akabinde mikrofon karşısına geçen Lider Lagarde tekrar kestirim ettiğimiz üzere data bağımlı bir stratejiden kelam ederek faiz indirimi konuşmak için çok erken dedi. EURUSD paritesi ECB kararı akabinde 2 haftanın en düşük kıymetini kısa periyodik de olsa test etti. ABD iktisadı üçüncü çeyrekte neredeyse %5 büyüyerek yeniden resesyona dair önemli ihtarlara meydan okudu! Sıkı işgücü piyasasından kaynaklanan yüksek fiyatlar tüketici harcamalarını artırmaya yardımcı olurken, işletmeler güçlü talebi karşılamak için süratli bir biçimde stoklarını yine doldurdu. ABD iktisadının güçlü seyri doları da desteklediğinin altını çizelim.
Küresel manada jeopolitik risklerin ana tema olduğunu unutmamak gerekiyor. Kusur ortası risk iştah denince akla gelen ABD’nin teknoloji endeksi Nasdaq %2,4 bedel kaybetmesi akabinde dün geceyi de %2ye yakın düşüşle tamamladı. Her ne kadar ABD’de kurumsal şirketlerin finansalları baskı yaratsa da, risk sınıfına giren finansal varlıklarda kayıpların da devam ettiğini not etmek gerekiyor. Örneğin altının ons fiyatı 2,000 dolar düzeyinin kıyısında süreç görmeye devam ederken, sanki bugün yeniden kalabalıkların çılgınlığına sahne olarak (hafta sonu risk almak istemeyen yatırımcıların) haftayı ruhsal düzeyin üzerinde tamamlayacak mı? Direnişin parası ABD SPK’sı pozisyonunda SEC’den beklenen mevzuatsal değişikliğe paralel 34bin dolar düzeyinin üzerinde tutunmaya devam ederken, bir öteki inançlı liman olan Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı da 89 dolar civarında gelişmeleri takip ediyor.
ABD borsaları her ne kadar dün akşamı düşüşle kapatsa da, bu sabah ABD borsalarının vadeli süreçlerinde yükseliş isteği gözümüzden kaçmadı. Amazon paylarının mesai sonrası süreçlerde %5 civarında yükselişinin tesiriyle Nasdaq vadeli endeksi %0,7 artış kaydetti. Teknoloji devi, ABD borsalarının kapanışının akabinde yaptığı açıklamada, tatil dönemi satışlarının artacağını ve bulut işinde istikrar olacağını öngördü. ABD’nin gösterge 10 yıllık tahvil faizleri %4,85 düzeyine çekildi (hafta başı %5’i çabucak geçerek 16 yılın doruğuna yükselişmiş ve kaygı yaratmıştı).
Asya cephesinde ise dolar kritik 150 YEN düzeyinin üzerinde süreç görürken, yatırımcılar salı günü düzenlenecek Japonya Merkez Bankası siyaset toplantısı öncesinde rastgele bir müdahale işaretine karşı tetikte bekliyor. MSCI’nın Japonya dışındaki Asya-Pasifik paylarını kapsayan en geniş endeksi bir gün evvel 11 ayın en düşük düzeyini gördükten sonra bu sabah %0,6 yükselirken, gösterge endeks Tokyo borsası ise %1 yükselişle günü tamamlıyor. Günün ikinci yarısında tüm gözler FED’in favori enflasyon göstergesi olan çekirdek PCE (kişisel tüketim ve harcama) verisinde olacaktır. Enflasyonun eylül ayında aylık bazda %0,3 arttığını ve yıllık oranın bir ay evvelki %3,9’dan %3,7’ye düşeceği varsayım ediliyor.
TCMB Brüt Döviz ve Altın Rezervleri
20 Ekim ile biten haftada, brüt döviz rezervleri 0,75 milyar dolar azalırken, altın rezervleri ise (altın fiyatlarında yaşanan yükseliş nedeniyle -değerleme etkisi) 2,4 milyar dolar arttı. Böylece, toplam rezervler 126,1 milyar dolar düzeyine yükselerek Mart 2023’den bu yana en yüksek seviyeyi test etti.
TCMB Net Rezervleri
20 Ekim haftasında, emanet dövizler (swap) ve kamunun dövizlerini ayıkladığımızda, net rezervler kıymetli bir değişim göstermeden eksi 64 milyar dolar civarında salınmaya devam ettiğini görüyoruz.
DTH
20 Ekim haftasında, yurtiçi yerleşiklerde gerçek şahısların döviz mevduatları 1,1 milyar dolar, hukuksal bireylerin ise 1,2 milyar dolar artış kaydetti. Toplam stok 2,3 milyar dolar artarak 175,4 milyar dolar düzeyine yükseldi.
KKM
BDDK verisine nazaran KKM hacmi geçen hafta da 86 milyar TL azaldı. Son 9 haftada 338 milyar TL azalan KKM hacmini olumlu görsek de, gidilecek o kadar büyük bir yol var (toplam KKM stok: 3,1 trilyon TL) ve KKM’den çıkan paranın da klasik mevduata tam olarak gitmediğini not etmek gerekiyor.
Yabancı yatırımcı şimdi ikna olmadı.
Son 4 haftanın verisi bizlere pay senetleri ve tahvilden kümüle olarak 466 milyon dolar çıkışın gerçekleştiğini gösteriyor. Üstte da değindiğimiz üzere, iktisat idaresi büyük bir uğraş sarf etse de, hâlâ yabancı yatırımcı ikna olmuş değil!
Fiili Faiz Oranları
20 Ekim ile biten haftada, TCMB bilgilerine nazaran gereksinim kredisi %61 düzeyinin çabucak üzerine yükselirken, mevduat faizinin 2 haftadır yavaş da olsa gerilediğini görüyoruz.
Emre Değirmencioğlu, Küme Müdürü, Hazine Bölümü, Kıbrıs İktisat Bankası